همه چیز درباره آزمایش اسپرم یا نطفه

در یک زوج جوان سالم در هردوره قاعدگی زن 20 تا 25 درصد، شانس حاملگی وجود دارد. به زوجی نابارور اطلاق می گردد که با داشتن رابطه جنسی طبیعی 3 بار در هفته در سال اول حاملگی صورت نگیرد. اولین آزمایش برای بررسی فرد نابارور، انجام آزمایش اسپرم یا نطفه است.

شانس حاملگی در 6 ماه اول ازدواج 60 درصد و در سال اول 84 درصد و در سال دوم 92 درصد می باشد، به شرط آنکه عمل جنسی هفته ای دو تا سه بار انجام شود. در 50 سال گذشته تعداد متوسط نطفه ها به علت عوامل محیطی و تغییر روش و شیوه زندگی، بطور چشمگیر باعث کاهش نطفه ها گردیده است.

معمولا این تغییر در نطفه ها درکشورهای در حال پیشرفت و پیشرفته در 50 درصد جمعیت دنیا دیده شده است و لذا باعث کاهش باروری و بچه دارشدن گردیده است.

آزمایش اسپرم چیست؟

آزمایش اسپرم به عنوان تست واحد مفیدترین تست در تشخیص ناباروری مردان می باشد. تجزیه و تحلیل مایع منی، همچنین به عنوان آزمایش تعداد اسپرم شناخته می شود، سلامت و زنده ماندن اسپرم مرد را تجزیه و تحلیل می کند. منی مایع حاوی اسپرم (به علاوه سایر مواد قندی و پروتئینی) است که در هنگام انزال آزاد می شوند. آزمایش اسپرم سه عامل اصلی سلامت اسپرم را اندازه گیری می کند:

  • تعداد اسپرم
  • شکل اسپرم
  • حرکت اسپرم

از کجا بفهمیم اسپرم ضعیف است؟

هنگامی که زوجین در بارداری مشکل دارند، (آزمایش اسپرم) تجزیه و تحلیل مایع منی توصیه می شود. این آزمایش به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که مرد عقیم است یا خیر. این تجزیه و تحلیل به پزشک کمک می کند تا تعداد کم اسپرم یا اختلال عملکرد اسپرم و نیز تحرک اسپرم برای بارداری را تشخیص دهد.

ضعیف شدن اسپرم به معنای این است که مایع خارج شده یا همان منی دارای اسپرم کمتری نسبت به همیشه می باشد. ضعیف شدن اسپرم ممکن است به حدی برسد که تقریبا هیچ اسپرمی وجود نداشته باشد که به این وضعیت، آزوسپرمیا می گویند. میزان اسپرم شما در این شرایط کمتر از حد طبیعی است.

مردانی که وازکتومی انجام داده اند، برای اطمینان از عدم وجود اسپرم در مایع منی، تحت تجزیه و تحلیل منی قرار می گیرند. در وازکتومی ، لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی مرد می فرستند، بریده و به عنوان یک فرم دائمی کنترل بارداری مهر و موم می شوند. پس از وازکتومی، پزشکان اغلب به مردان توصیه می کنند که هر ماه یک بار و به مدت سه ماه آنالیز اسپرم انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که دیگر اسپرم در منی آنها وجود ندارد.

تأثیر سیگار و الکل بر اسپرم و باروری مردان

بهترین زمان برای آزمایش اسپرم

پزشک به شما اطلاع می دهد که برای آماده سازی آنالیز مایع منی باید چه کاری انجام دهید. برای دستیابی به نتایج دقیق بسیار مهم است که این دستورالعمل ها را دنبال کنید.

✅ از 24 تا 72 ساعت قبل از آزمایش از انزال خودداری کنید.

✅ دو تا پنج روز قبل از آزمایش از مصرف الکل ، کافئین و داروهایی مانند کوکائین و ماری جوانا خودداری کنید.

✅ مصرف هر داروی گیاهی مانند خار مریم و اکیناسه را متوقف کنید.

✅ از مصرف هر داروی هورمونی خودداری کنید.

✅ در مورد هر دارویی که می خورید با پزشک خود مشورت کنید.

آزمایش اسپرم چگونه انجام می شود؟

شما باید یک نمونه مایع منی را برای تجزیه و تحلیل مایع در دسترس دکتر خود قرار دهید. چهار روش اصلی برای جمع آوری نمونه منی وجود دارد:

  • استمناء
  • استفاده از کاندوم در هنگام مقاربت
  • انزال از طریق محرک‌های الکتریکی

استمنا به عنوان روش ارجح برای بدست آوردن یک نمونه تمیز در نظر گرفته می شود.

نحوه انجام آزمایش اسپرم

نتایج طبیعی آزمایش اسپرم چگونه است؟

بعد از جمع آوری نمونه منی، بسته به آزمایشگاهی که می روید، نتایج آزمایش شما باید ظرف 24 ساعت تا یک هفته آماده شود. هنگامی که پزشک نتایج آزمایش تجزیه و تحلیل اسپرم را بررسی می کند، فاکتورهای زیادی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. تجزیه و تحلیل پس از وازکتومی به دنبال وجود اسپرم است، اما تجزیه و تحلیل برای بررسی مسائل باروری عمیق تر است. پزشک شما هر یک از نتایج زیر را در نظر خواهد گرفت:

شکل اسپرم

یک نتیجه طبیعی برای شکل اسپرم این است که بیش از 50 درصد اسپرم ها به طور معمول شکل می گیرند. اگر مردی بیش از 50 درصد اسپرم داشته باشد که به طور غیر طبیعی شکل گرفته باشد، این قدرت باروری او را کاهش می دهد. ناهنجاری هایی ظاهری ممکن است در ناحیه سر، قسمت میانی یا دم اسپرم وجود داشته باشد. همچنین ممکن است اسپرم نابالغ باشد و بنابراین نتواند تخمک را به طور موثر بارور کند.

نقش پزشک در درمان ناباروری زوجین

حرکت

برای یک نتیجه طبیعی، بیش از 50 درصد اسپرم باید یک ساعت پس از انزال به طور طبیعی حرکت کند. حرکت اسپرم یا تحرک برای باروری مهم است. یک سیستم خودکار اسپرم را برای حرکت تجزیه و تحلیل می کند و آنها را در مقیاس 0 تا 4 درجه بندی می کند. نمره 0 به معنای عدم حرکت اسپرم است و نمره 3 یا 4 نشان دهنده حرکت خوب است.

PH

سطح pH باید بین 7.2 تا 7.8 باشد تا نتیجه طبیعی حاصل شود. سطح pH بالاتر از 8.0 می تواند نشان دهد که اهدا کننده عفونت دارد. نتیجه ای کمتر از 7.0 می تواند آلوده بودن نمونه یا مسدود شدن مجاری انزال مرد باشد.

حجم

حجم منی برای یک نتیجه طبیعی باید بیشتر از 2 میلی لیتر باشد. حجم کم مایع منی می تواند مقدار کمی اسپرم برای لقاح تخمک را نشان دهد.

قبل از مایع شدن اسپرم باید 15 تا 30 دقیقه طول بکشد. در حالی که منی در ابتدا ضخیم است، توانایی مایع شدن، یا تبدیل شدن به قوام آبکی ، به حرکت اسپرم کمک می کند. اگر در عرض 15 تا 30 دقیقه منی مایع نشود، قدرت باروری تحت تأثیر قرار می گیرد.

تعداد اسپرم

تعداد اسپرم در آنالیز مایع منی باید بین 20 تا 200 میلیون باشد. این نتیجه به عنوان تراکم اسپرم نیز شناخته می شود. اگر این تعداد کم باشد، باردار شدن مشکل است.

ظاهر

شکل ظاهری آن باید سفید تا خاکستری یا مایل به شیری باشد. رنگ قرمز قهوه ای نشانگر وجود خون در منی است. در حالی که رنگ زرد ممکن است نشانگر عارضه جانبی دارو باشد.

تعداد اسپرم چگونه بر باروری تأثیر می گذارد؟

تعداد اسپرم می تواند روی باروری تأثیر بگذارد زیرا احتمال باردار شدن شریک زندگی با کاهش تعداد اسپرم کاهش می یابد. مشکلات مربوط به کیفیت اسپرم نیز می تواند بر احتمال بارداری در یک زن تأثیر بگذارد. علت ناباروری مردان، اغلب به دلیل کم بودن تعداد اسپرم، دلیل رایجی است که بسیاری از زوجین در بارداری مشکل دارند.

بررسی تعداد اسپرم

بهبود تعداد اسپرم

در حالی که بسیاری از دلایل کم شدن تعداد اسپرم نیاز به مداخله پزشکی دارد، اما انتخاب سبک زندگی نیز می تواند عامل اصلی آن باشد. موارد زیر ممکن است تعداد اسپرم را بهبود بخشد:

✅ لاغر شدن، چاقی یا اضافه وزن می تواند باعث کاهش تعداد اسپرم شود. سعی کنید از طریق رژیم غذایی و ورزش یک سبک زندگی سالم را حفظ کنید.

✅ از مکمل های ویتامین استفاده کنید. برای بررسی کمبود ویتامین، آزمایش خون بدهید. طبق آزمایش پزشک ممکن است توصیه کند غذاهای جدید به رژیم غذایی شما اضافه شود، یا مکمل هایی برای کمک به بازیابی سطح ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید.

✅ از مصرف مواد، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر یا دخانیات خودداری کنید.

✅ لباس های نخی و گشاد بپوشید.

چرا برخی مردان نابارور هستند؟

علل ناباروری

  • چاقی
  • مصرف الکل
  • استعمال دخانیات
  • استرس
  • افزایش حرارت بیضه ها
  • رژیم غذایی نامناسب
  • مواد شیمیایی محیط

13 تا 15 درصد زوجین در دنیا مبتلا به ناباروری می باشند. شیوع ناباروری در کشورهای غیرپیشرفته به علت محدودیت های تشخیص و درمان بیشتر رخ می دهد.

ناباروری و بیماری واریکوسل

در انگلستان از هر 6 زوج 1 زوج دچارناباروری می شود. نقش مرد در ناباروری 50 درصد می باشد. بنابراین یک بررسی جامع و مفید ممکن است باعث تشخیص عوامل قابل درمان و غیر علاج در مرد گردد. بررسی معمولا بصورت انجام معاینه بالینی و گرفتن شرح حال و انجام آزمایشات هورمونی و ژنتیکی از مرد است.

در 1 درصد افراد ممکن است ناباروری نشان دهنده بیماری های جدی و مرگ آور نظیر سرطان بیضه، سرطان مغز، سرطان نخاع، اختلالات هورمونی، ناهنجاری های سیستم دستگاه تناسلی و بیماری ژنتیک باشد. بنابراین اورولوژیست باید درنظر داشته باشد که ناباروری ممکن است با وضعیت بسیار جدی پزشکی همراه باشد.

در یک بررسی صورت گرفته در کلینیک ناباروری در برزیل، عوامل مهم در ایجاد ناباروری، واریکوسل، عفونت ها، اختلال هورمون های خون، عوامل ناشناخته، عوامل ایمنی(ایمونولوژیک)، انسداد، سرطان، ژنتیک و نارسائی بیضه بوده است.

آزمایش اسپرم یا نطفه

آزمایش اسپرم چیست ؟ در واقع اولین آزمایش برای بررسی فرد نابارور، انجام آزمایش اسپرم یا نطفه می باشد.

آزمایش اسپرم برای بارداری

معمولا برای سنجش شکل، تعداد و تحرک اسپرم ها، آزمایش اسپرم انجام می شود. نتیجه این تست نشان می دهد که عدم باروری مرد به چه دلیل است. روند اصلی نطفه سازی به این گونه است که هیپوتالاموس و هیپوفیز در مغز و بیضه ها بطور منسجم با هم در تولید هورمون های مردانه و تولید نطفه سازی دخالت دارند.

بیضه ها برای تحریک و ایجاد نطفه یا اسپرم نیاز به ترشح LH  و FSH از هیپوفیز دارند که ترشح این دو هورمون نیز تحت تاثیر ترشح  GNRH از هیپوتالاموس می باشند.

LH با اثر روی سلولهای لیدیگ(LEYDIG CELL) باعث ترشح هورمون جنسی(تستوسترون) می شود و این موجب تولید نطفه (اسپرم) در بیضه و همچنین باعث صفات ثانویه در فرد می گردد. FSH،  با تحریک سلول های سرتولی موجب تقویت و حمایت در تولید اسپرم در بیضه می گردد.

تولید اسپرم

تولید اسپرم زمانی صورت می گیرد که غده هیپوفیز، هیپوتالاموس و بیضه ها سالم باشند. هرگونه بیماری یا اختلال در عمل این محور وجود داشته باشد، نطفه ساخته نمی شود. اگر بیضه دچار اختلال باشد با وجود ترشح هورمون ها، نطفه ساخته نمی شود و در نتیجه مقدار LH و FSH در خون بالا می رود و چنانچه هیپوتالاموس یا هیپوفیز دچار اختلال و بیماری باشند مقدارLH و FSH درخون کاهش می یابد یا ممکن است وجود نداشته باشد.

تولید روزانه نطفه (اسپرم) 40 میلیون می باشد که با افزایش سن مقدار تولید آن کاهش می یابد. محل ذخیره نطفه ها یا اسپرم ها در اپیدیدیم (زائده ای روی بیضه) می باشد و در همین جا نطفه ها به حالت نرمال و طبیعی درمی آیند. نطفه ها پس از 12 روز از این قسمت خارج می گردندو از طریق لوله های دو طرفه برنده نطفه ها که واز(VAS) نامیده می شود، وارد کیسه های منی می شوند.

ناباروری در مردان اسپرم

برای آزمایش اسپرم باید ناشتا بود؟

خیر نیازی به ناشتا بودن برای آزمایش اسپرم نیست.

چه زمانی باید آزمایش اسپرم صورت گیرد؟

برای بررسی یک زوج نابارور، مرد باید دو بار بلافاصله 1 تا 2 هفته آزمایش اسپرم بدهد و آزمایش باید 2 یا 3 روز بعد از عمل جنسی انجام شود. اگر این فاصله طولانی تر شود، حجم منی زیاد خواهد بود و معمولا حرکت نطفه ها کم می شود و آزمایش صحیح نخواهد بود. اگر منی درآزمایشگاه داده شود، بهتر است و اگر در منزل تهیه می گردد، سریعا بمدت 30 دقیقه نمونه به آزمایشگاه تحویل داده شود.

اعداد طبیعی آزمایش اسپرم

طبق گزارش بهداشت جهانی یک آزمایش، در صورتی که اعداد آن به شرح زیر باشد طبیعی خواهد بود:

  1. حجم 5/1 سی سی
  2. غلظت نطفه 15 میلیون در یک سی سی
  3. کل غلظت نطفه 40 میلیون
  4. حرکت کل 40 درصد
  5. حرکت سریع 32 درصد
  6. نطفه های باحرکت یا زنده 58 درصد
  7. شکل نطفه 4 درصد
  8. تعداد گلبول های سفید زیر 10 عدد

این نتیجه بررسی آزمایش اسپرم یا نطفه در 8 کشور جهان است که از هر کشور قسمتی از جمعیت بارور آن کشور در آن شرکت داشته اند.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

برای ثبت پرسش خود از دکتر می توانید از این قسمت استفاده کنید.پاسخ شما تا 5روز از طریق پیامک و ایمیل اطلاع رسانی خواهد شد.

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)

  • تصویر کاربر سامان سه شنبه ۱۷ مهر ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 299 مشاهده پرسش
    سوال آقای دکتر خسته نباشی من آزمایش اسپرم دادم تعداد اسپرمم خیلی ضعیفه دکتر برام سونو بیضه نوشت انجام دادم الان گفته که بیضه سمت چپ واریکاسل شدید داری باید عمل بشی خواستم بدونم که بعد از عمل چقد امکان داره اسمم قوی بشه واسه باروری؟تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی سه شنبه ۱۷ مهر ۹۷( 5 سال پیش)

      ٦٠ درصد

  • تصویر کاربر مسعود سه شنبه ۲۷ شهریور ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 190 مشاهده پرسش
    سلام دوساله اقدام ب بارداری داشتیم ولی موفق نبودیم.همسرم همه مراحل درمان طی کرده ومشکلی نداشته.خودمم چندین بار ازمایش اسپرم دادم که نرمال بوده.سونوی بیضه دادم که عکسشو براتون ضمیمه میکنم.دکتر سونوگرافی گفت واریکوسل درجه دو دارم.سوالم اینه که وقتی مشکلی در ازمایش اسپرم ندارم،داشتن یانداشتن واریکوسل مهمه؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی سه شنبه ۲۷ شهریور ۹۷( 5 سال پیش)
      عمل بايد انجام شود
  • تصویر کاربر ناصر دوشنبه ۱۵ مرداد ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 313 مشاهده پرسش
    با سلام . من ازمایش اسپرم دادم و ازواسپرمی تشخیص داده شد و نمونه برداری از بیضه راست انجام شد که فقط یک اسپرم زنده معلوم شد و دکرت گفتن انسدادی نیست و باید IVF انجام بدم به نظر شما اگر انجام بدم بچه دار میشم نمیدونم چکار کنم لطفا راهنمایی کنید ؟
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی دوشنبه ۱۵ مرداد ۹۷( 5 سال پیش)
      بله ولي شانس كم است
  • تصویر کاربر aref پنجشنبه ۲۱ تیر ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 180 مشاهده پرسش
    سلام ميخواستم بپرسم ايا هيدروسل باعث نازايي و عقيم شدن ميشه يا نه نامزدم نزديكه ٢ سال ميشه هيدروسل داشتن و تازگي عملش كردن ايا ممكنه عقيم بشه و نازايي صورت بگيره خييلي از اين بابت نگرانم ممنون ميشم جواب بدين
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی پنجشنبه ۲۱ تیر ۹۷( 5 سال پیش)
      خير نمي شود
  • تصویر کاربر علی جمعه ۱۱ خرداد ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 240 مشاهده پرسش
    با سلام- بنده پس از آزمایشات مختلف متوجه شدم که دچار آزواسپرمی از نوع انسدادی می باشم می باشم - در بیضه بنده اسپرم وجود دارد ولی به گفته پزشک معالج قبلی لوله خروجی مسدود یا قطع می باشد - یکبار هم Ivf انجام داده ام و نمونه اسپرم گرفته شده از بیضه بنده کیفیت خوبی داشت ولی متاسفانه موفق به بچه دار شدن از این راه نشدم- همسر بنده هم بدلیل راه دشوار عمل ivfدیگر تمایلی به انجام ivf ندارد - می خواستم راهنمایی بفرمایید که من از راه عمل جراحی می توانم به طور طبیعی بچه دار بشوم یا نه ؟؟؟؟؟
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی جمعه ۱۱ خرداد ۹۷( 5 سال پیش)
      شانس عمل رفع انسداد كم مي باشد ولي يك بار امتحان كنيد تلفن مطب ٨٨٥٠١٠٨٣
  • تصویر کاربر اعظم شنبه ۱۷ فروردین ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 243 مشاهده پرسش
    سلام حدود 9سال است که با شوهرم ازدواج کردم . شوهرم در دوران صیغه محرمیت دچار نعوظ که شد دارای درد شدیدی شد البته باید بگویم که ارتباط جنسی باهم نداشتیم. سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری کرد مشکلی نداشت .2-3 سال بعد از ازدواج که بچه دار نشدیم مشخص شد شوهرم مشکل دارد و اسپرمش صفر است ، البته اسپرم کمی داشت منتها یا سر اسپرم یا گردن یا دمش مشکل داشت و البته واریکوسل خفیف (گرید1)هم دارد . در سال 93 آی وی اف انجام دادیم در مرکز ناباروری اصفهان، جنین تشکیل شد ولی در روز هفتم از رشد بازماند و دور ریخته شد . الان من 37 ساله و شوهرم 36 سال دارد . البته در طول درمان شوهرم ویتامین ای و .. مصرف کردولی تاثیری که نداشت تازه کمتر هم شد . البته دوره هایی هم زالو درمانی و خوردن انواع جوشانده و.. را هم تجربه کرد ولی افاقه ای نکرد .از نظر ژنتیکی هم مشکلی ندارد . عاجزانه خواهش می کنم بگویید آیا برای ما راه حلی وجود دارد؟ چه کنیم ماسخت عاشق فرزند هستیم. با کمال تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی شنبه ۱۷ فروردین ۹۸( 4 سال پیش)

      تنها راه  ميكروانجكشن است

  • تصویر کاربر حسین شنبه ۱۱ فروردین ۹۷( 5 سال پیش) تعداد بازدید: 300 مشاهده پرسش
    salam khedmate shoma man bazi vaghta ke tahrik misham vali erza nemisham darde shadidi dar nahiyey bizam vasam pish miyad ke didam toye saiteton gofte bodin moshgeli nist va tabiyea sole man ine ke agar chand sate bad az inke in vaziyat pish miya vase bardari eghdam konim 1. inke aya in momkene baeha baese sadame be janin beshe va momkeni base ekhtelale koromozoni beshe
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی شنبه ۱۱ فروردین ۹۷( 5 سال پیش)
      لطفا سوال خود را به فارسي ارسال كنيد ، تشكر
  • تصویر کاربر عبدالمهدی دوشنبه ۱۶ بهمن ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 298 مشاهده پرسش
    باسلام اگه امکان داره آزمایش اینجانب که 39 یالم است رو مطالعه نمایید تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی دوشنبه ۱۶ بهمن ۹۶( 6 سال پیش)
      أزمايش كاملا طبيعي مي باشد
  • تصویر کاربر سجاد پنجشنبه ۳۰ آذر ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 304 مشاهده پرسش
    سلام خسته نباشید آیا بعد عمل rpland بخاطر سرطان بیضه عدم خروج منی تا آخر عمر هست یا بعد مدتی برطرف می شود(چند نفری بمن گفتند بعد شش ماه خوب میشود)؟
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی پنجشنبه ۳۰ آذر ۹۶( 6 سال پیش)
      تا آخر عمر مي باشد
  • تصویر کاربر محمد چهارشنبه ۱ آذر ۹۶( 6 سال پیش) تعداد بازدید: 235 مشاهده پرسش
    مشکل حرکتی دارم
    1. تصویر کاربر دکتر هوشنگ قوامی چهارشنبه ۱ آذر ۹۶( 6 سال پیش)
      ممكن است واريكوسل داشته باشيد
درحال دریافت اطلاعات
پرسش از دکتر