شما به تازگی جواب سونوگرافی پروستات خود را دریافت کرده اید و اولین چیزی که چشمتان به دنبال آن میگردد، “حجم” یا “اندازه” پروستات است. عددی مانند ۴۵ سی سی، ۵۰ سی سی یا حتی ۸۰ سی سی میتواند فورا باعث نگرانی شود. “آیا پروستات من بیش از حد بزرگ است؟”، “آیا این اندازه خطرناک است؟”
اجازه دهید به عنوان یک متخصص اورولوژی، خیال شما را از یک جهت راحت کنم. اندازه پروستات به تنهایی، تقریبا هیچ اطلاعاتی در مورد “خطرناک بودن” وضعیت شما نمیدهد. خطرناک بودن بزرگی پروستات، نه به “حجم” آن، بلکه به “علائم و عوارضی” بستگی دارد که ایجاد میکند. در این مقاله جامع، ما ابتدا اندازه طبیعی را بررسی کرده و سپس توضیح میدهیم که تعریف واقعی “اندازه خطرناک پروستات” چیست.
اندازه پروستات سالم چقدر است؟
۱. پروستات نرمال در جوانی: در این دوره (تا حدود ۴۰ سالگی)، پروستات اندازه‌ای ثابت و کوچک (حدود ۱۵ تا ۲۵ سی‌سی) دارد و کاملاً سالم تلقی میشود.
۲. پروستات “طبیعی” در میانسالی و پیری: تقریباً همه مردان با افزایش سن دچار بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) میشوند. این یک بخش طبیعی از روند پیری است، نه لزوماً یک بیماری “ناسالم”.
در سن ۵۰ سالگی، داشتن پروستات ۳۰ تا ۴۰ سی‌سی کاملاً رایج است.
در سن ۷۰ سالگی، پروستات میتواند به ۵۰ تا ۱۰۰ سی‌سی هم برسد.
حجم طبیعی پروستات در سونوگرافی چقدر است؟
حجم طبیعی پروستات در سونوگرافی به سن شما بستگی دارد. پروستات غده‌ای است که در طول زندگی مردان، به خصوص پس از ۴۰ سالگی، به طور طبیعی بزرگ میشود. در اینجا یک راهنمای کلی بر اساس سن ارائه شده است:
۱-مردان جوان (۲۰ تا ۳۰ سال)
-حجم طبیعی بین ۱۵ تا ۲۵ سی‌سی (cc) یا گرم (gr): در این سن، پروستات در اندازه طبیعی و سالم خود قرار دارد. در گزارش‌های سونوگرافی، این حجم اغلب به عنوان “پروستات با ابعاد نرمال” گزارش میشود. (توجه: سی‌سی و گرم در سونوگرافی پروستات تقریباً معادل هم در نظر گرفته میشوند).
۲-مردان میانسال (۴۰ تا ۵۰ سال)
-حجم طبیعی بین ۲۰ تا ۴۰ سی‌سی (cc): در این دهه، فرایند بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) به آرامی شروع میشود. داشتن پروستاتی با حجم ۳۰ یا ۳۵ سی‌سی در این سن کاملاً رایج است و لزوماً به معنای بیماری نیست، مگر اینکه علائم ادراری ایجاد کند.
۳- مردان مسن (۶۰ سال به بالا)
-حجم قابل انتظار: میتواند به راحتی به ۴۰ تا ۱۰۰ سی‌سی (cc) یا حتی بیشتر برسد. در این سن، “طبیعی” بودن دیگر به معنای “کوچک بودن” نیست، بلکه به معنای “بزرگی خوش‌خیم و متناسب با سن” است. پزشکی که سونوگرافی را تفسیر میکند، به دنبال علائم بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) میگردد.
راهنمای تفسیر کامل گزارش سونوگرافی پروستات
| اصطلاح در گزارش | معنی آن به زبان ساده | چرا این مورد مهم است؟ |
| حجم پروستات (Volume) | اندازه کلی غده (بر حسب سی‌سی یا گرم). این عدد از محاسبه ۳ بعد (طول، عرض، ارتفاع) به دست می‌آید. | نشان دهنده بزرگی خوش‌خیم (BPH) است. اما همانطور که گفتیم، این عدد باید در کنار سن و علائم شما سنجیده شود. |
| PVR (Post-Void Residual) | “ادرار باقیمانده” پزشک از شما میخواهد مثانه خود را خالی کنید و بلافاصله پس از آن، با سونوگرافی حجم ادرار باقیمانده در مثانه را اندازه میگیرد. | این مهم ترین عدد برای تصمیم گیری درمانی است! • زیر ۵۰ سی‌سی: عالی است. تخلیه کامل انجام میشود. • ۵۰ تا ۱۵۰ سی‌سی: نشان دهنده انسداد خفیف تا متوسط است. • بالای ۱۵۰ سی‌سی: نشان دهنده انسداد قابل توجه است و خطر عفونت و آسیب کلیوی را بالا میبرد. |
| اکوی پارانشیم (Echotexture) | “بافت داخلی پروستات” • هموژن (Homogeneous): یکدست و صاف. (طبیعی در جوانی) • هتروژن (Heterogeneous): غیر یکدست، دارای بافت های مختلف. | بافت هتروژن شایع ترین نشانه BPH است. وجود بافت غیر یکدست، گره (Nodule) یا سایه های مختلف، معمولاً نشان دهنده همان بزرگی خوش‌خیم است. (گاهی میتواند نشانه التهاب هم باشد). |
| لوب میانی (Median Lobe) | برجسته شدن بخشی از پروستات به داخل مثانه. گزارش ممکن است بگوید: “پروتزویژن لوب میانی به داخل مثانه” (Intravesical Protrusion). | این مورد میتواند بسیار بدقلق باشد! حتی اگر حجم کلی پروستات “نرمال” باشد (مثلاً ۳۵ سی‌سی)، اما اگر لوب میانی به شکل یک “توپ پینگ پنگ” راه خروج مثانه را بسته باشد، میتواند علائم بسیار شدیدی ایجاد کند. |
| ضخامت دیواره مثانه | “Bladder Wall Thickness” ممکن است گزارش بگوید دیواره مثانه “ضخیم” یا “ترابکوله” (Trabeculated) شده است. | نشانه کار کشیدن زیاد از مثانه است. وقتی پروستات جلوی راه ادرار را میگیرد، مثانه مجبور است با فشار بسیار بیشتری کار کند تا ادرار را خارج کند. این فشار زیاد، مانند عضله ای که وزنه میزند، باعث ضخیم شدن دیواره مثانه میشود. |
| کلسیفیکاسیون (Calcification) | “رسوبات کلسیمی” نقاط سفید و ریزی که در بافت پروستات دیده میشوند. | تقریباً همیشه بی‌خطر هستند. اینها مانند سنگ های بسیار ریز هستند و معمولاً به دلیل التهاب های قدیمی ایجاد میشوند. به ندرت اهمیت بالینی دارند. |
| بررسی کلیه ها | (بررسی ارگان های مجاور) پزشک معمولاً نگاهی به کلیه ها هم می اندازد تا ببیند آیا “هیدرونفروز” (Hydronephrosis) یا “ورم کلیه” وجود دارد یا خیر. | برای رد کردن عوارض جدی است. اگر انسداد پروستات آنقدر شدید باشد که ادرار به کلیه ها پس بزند، باعث ورم کردن کلیه میشود که این یک اورژانس محسوب میشود. |
اندازه خطرناک پروستات چقدر است؟
هیچ “اندازه خطرناک” مشخصی برای پروستات وجود ندارد. خطرناک بودن بزرگی پروستات به علائم و عوارضی که ایجاد میکند بستگی دارد، نه صرفاً به عدد اندازه آن بر حسب گرم. خطر BPH زمانی است که پروستات (با هر اندازه‌ای) آنقدر مجرای ادرار را مسدود کند که منجر به عوارض جدی شود. این عوارض “خطرناک” هستند، نه خودِ اندازه. علائم و عوارض خطرناک عبارتند از:
- احتباس کامل ادراری (Acute Urinary Retention)
آسیب به کلیه‌ها (Kidney Damage)
عفونت‌های ادراری مکرر (Recurrent UTIs)
ایجاد سنگ مثانه (Bladder Stones)
خونریزی ادراری (Hematuria)
اندازه پروستات در سرطان چقدر هست؟
این یکی از مهم ترین سوالات و در عین حال، یکی از بزرگترین باورهای اشتباه در مورد سلامت مردان است. هیچ ارتباط مستقیمی بین اندازه (حجم) پروستات و وجود سرطان پروستات وجود ندارد. برای اینکه موضوع کاملاً روشن شود، این دو سناریوی واقعی را در نظر بگیرید:
پس در سرطان پروستات چه چیزی مهم‌تر از “اندازه” است؟
در تشخیص سرطان پروستات، متخصص اورولوژی به جای “اندازه فیزیکی” غده (که در سونوگرافی با واحد “گرم” یا “سی‌سی” گزارش میشود)، به این موارد توجه میکند:
۱. آزمایش خون (PSA): سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون. بالا بودن یا افزایش سریع آن، یک زنگ خطر برای سرطان است، صرف نظر از اندازه پروستات.
۲. معاینه مقعدی (DRE): احساسی که پزشک از لمس پروستات دارد. یک پروستات بزرگ اما خوش‌خیم (BPH) معمولاً نرم و یکدست است. اما سرطان پروستات اغلب به صورت یک گره سفت، لکه سخت یا ناهمواری در سطح پروستات احساس میشود، حتی اگر کل غده کوچک باشد.
۳. نمره گلیسون (Gleason Score): اگر نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام شود، “اندازه” واقعی که اهمیت دارد، نمره گلیسون است. این نمره (بین ۶ تا ۱۰) نشان می‌دهد که سلول‌های سرطانی چقدر تهاجمی و “خطرناک” هستند، نه اینکه غده چقدر “بزرگ” است.
فرمول محاسبه اندازه پروستات
سه روش مرسوم برای اندازه طبیعی پروستات وجود دارد:
1_ معاینه پروستات با انگشت از طریق مقعد و راست روده (رکتوم)
2_ سونوگرافی پروستات از طریق شکم
3_دقیقترین روش، استفاده از سونوگرافی ترنس رکتال-TRUS- (سونوگرافی از طریق مقعد و راست روده) می باشد که حجم پروستات را با استفاده از تخمین بیضوی پروستات مبتنی بر تعیین ارتفاع (H)، عرض (W) و طول (L) پروستات و از طریق فرمول زیر به دست آورد.
H × W × L × 0.523
اندازه طبیعی پروستات در سونوگرافی
هنگام تصویر برداری از پروستات می توان طول و عرض و ارتفاع آن را در تصویر حاصله از MRI به دست آورد.
حجم پروستات = طول * عرض * ارتفاع * 0.52
همان طور که بالاتر گفته شد، متناسب با سن، حجم پروستات ممکن است افزایش پیدا کند و حجم بیش از 30 سانتیمتر مکعب، بزرگی پروستات محسوب می شود.
آزمایش پروستات در مردان تست PSA
آزمایش PSA یک آزمایش خون است که در درجه اول برای غربالگری سرطان پروستات و اندازه طبیعی پروستات استفاده می شود. این آزمایش میزان آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) در خون شما را اندازه گیری می کند. PSA پروتئینی است که توسط بافت سرطانی و غیر سرطانی در پروستات تولید می شود، غده کوچکی که در مردان در زیر مثانه قرار دارد.
PSA بیشتر در منی وجود دارد که در پروستات نیز تولید می شود. مقادیر کمی از PSA به طور معمول در خون وجود دارند. آزمایش پروستات می تواند سطح بالایی از PSA را تشخیص دهد که ممکن است وجود سرطان پروستات را نشان دهد. با این حال، بسیاری از بیماری های دیگر، مانند بزرگ شدن یا ملتهب شدن پروستات، نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. بنابراین، تعیین معنی PSA بالا ممکن است پیچیده باشد.
در مورد آزمایش پروستات PSA توصیه های متناقضی وجود دارد. برای تصمیم گیری در مورد انجام تست PSA، با توجه به عوامل خطر و این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. سرطان پروستات شایع است، و یکی از دلایل مکرر مرگ، سرطان است. تشخیص به موقع ممکن است ابزاری مهم در درمان مناسب و به موقع باشد.
در مردان مبتلا به سرطان پروستات ممکن است سطح PSA بالا باشد. با این حال، بسیاری از شرایط غیر سرطانی نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. آزمایش پروستات تنها ابزاری است که برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات استفاده می شود. یکی دیگر از آزمایش های غربالگری رایج که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA انجام می شود، معاینه رکتال دیجیتال است.
در این آزمایش، پزشک یک انگشت خود را با دستکش به راست روده وارد می کند تا به پروستات برسد. با احساس یا فشار بر روی پروستات ، پزشک ممکن است در مورد وجود توده های غیرطبیعی یا مناطق سخت قضاوت کند.
نه آزمایش پروستات و نه معاینه دیجیتال رکتال اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات را برای پزشک فراهم نمی کنند. نتایج غیر طبیعی در این آزمایشات ممکن است پزشک شما را به توصیه نمونه برداری از پروستات سوق دهد.
در طی این روش، نمونه های بافت برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می شوند. تشخیص سرطان براساس نتایج نمونه برداری است.
عوامل بزرگی پروستات
بزرگ شدن پروستات تقریبا در تمامی مردان همگام با افزایش سن اتفاق می افتد. بزرگی پروستات اغلب با نام هایپر پلازی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود. این بیماری سرطان نبوده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.
پروستات غده ای است که مایع حمل کننده اسپرم را تولید می کند. غده پروستات میزراه را احاطه کرده است. میزراه مجرایی است که ادرار را از بدن خارج می کند. بزرگی پروستات اغلب با نام هایپر پلازی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود. این بیماری سرطان نبوده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.
علت اصلی بزرگی پروستات نامشخص است. عوامل مرتبط با سن، تغییرات در سلول های بیضه و سطح هورمون تستوسترون می توانند در بزرگ شدن این غده نقش داشته باشند. مردانی که در جوانی بیضه های خود را تخلیه کرده اند به بزرگی خوش خیم پروستات دچار نمی شوند. تخلیه بیضه ها می تواند ناشی از عواملی همچون سرطان بیضه باشد. همچنین در صورتی که بیضه ها پس از بزرگی خوش خیم پروستات برداشته شوند، پروستات شروع به کوچک شدن خواهد کرد. با این حال، این مورد درمان استانداردی برای بزرگی پروستات نیست.
حقایقی درباره بزرگی پروستات:
- احتمال ابتلا به بزرگی پروستات همگام با افزایش سن بیشتر می شود.
- هایپر پلازی خوش خیم پروستات به قدری رایج است که گفته می شود تمامی مردان در صورت داشتن عمر کافی به آن دچار می شوند.
- مقدار اندکی بزرگی پروستات در بسیاری از مردان بالای 40 سال وجود دارد. بیش از 90 درصد مردان بالای 80 سال به این مشکل دچار هستند.
- هیچ عامل خطری به جز داشتن بیضه هایی با عملکرد سالم در ارتباط با بزرگی پروستات یافت نشده است.
عکس پروستات طبیعی
بیماری های پروستات
برخی اختلالات حین تکامل می توانند غده پروستات را تحت تاثیر قرار دهند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پروستاتیت: عفونت و التهاب پروستات است.
آدنومای پروستات: با نام هایپر پلازی یا بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود.
سرطان پروستات: به تولید سلول های غیر طبیعی و بدخیم در غده پروستات گفته می شود.
پروستاتیت
کلمه پروستاتیت یا عفونت پروستات به تورم پروستاتی گفته می شود که معمولا در مردان 30 تا 50 ساله بروز می دهد. از آنجایی که پروستات با مجاری تناسلی و ادراری ارتباط دارد، عفونت های باکتریایی در میزراه یا کل مجاری ادراری می توانند پروستات را نیز آلوده کرده و سبب التهاب آن شوند. مجاری ادراری بدن شامل مثانه، میزنای ها، کلیه ها و میزراه می شوند.
یک مطالعه در سال 2005 بیان داشت که میزان بروز سالانه پروستاتیت در مردان 1.26 مورد به ازای هر 1000 نفر است. رایج ترین علائم این بیماری تب، علائم ادراری، درد ناحیه پایینی شکم، درد عضلانی و درد پروستات در هنگام آزمون دیجیتال مقعدی است. از جمله علائم ادراری می توان به فوریت در دفع ادرار، احساس سوزش و ادرار متناوب اشاره کرد. پروستاتیت با مصرف دارو های آنتی بیوتیک درمان می شود.
بزرگی خوش خیم پروستات
آدنوما یا هایپرتروفی بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) به افزایش غیر طبیعی حجم پروستات گفته می شود. این بیماری خوش خیم بوده و اغلب پس از ایجاد علائم ادراری همچون تکرر ادرار، نشت ادرار یا اختلال در فعالیت جنسی تشخیص داده می شود.
آدنوما به بزرگی پروستاتی گفته می شود که بر میزراه فشار آورده و سبب بروز علائم شود. نیمی از پروستاتیت ها به درمان پزشکی هایپر تروفی خوش خیم پروستات منتهی می شوند. به طور میانگین، 1 نفر از هر 10 مرد جهت درمان بزرگی خوش خیم پروستات به درمان جراحی نیاز خواهد داشت. میزان بروز این بیماری همگام با افزایش سن بیشتر می شود. بزرگی خوش خیم پروستات در بیش از 80 درصد مردان بالای 80 سال وجود دارد. با این حال، تغییرات ایجاد شده در اثر این پدیده مشکلی برای همه مردان به وجود نخواهند آورد.
در نبود عوارضی همچون احتباس، عفونت و نارسایی کلیوی، درمان دارویی اولین اقدام درمانی است. در بخش دوم جراحی پروستات با هدف احیای مسیر ادراری انجام می شود.
سرطان پروستات
بدن انسان از سلول هایی ساخته شده است که در طول زندگی تقسیم شده و تولید مثل می کنند. گاهی اوقات، سلول های جدید ناقص بوده و با تقسیم بی رویه، سلول های بدخیم و غیر طبیعی بیشتری را به وجود می آورند که به این وضعیت سرطان گفته می شود. اغلب سرطان های پروستات در دسته آدنوکارسینوما جای گرفته و از سلول های پوششی پروستات رشد می کنند. سرطان پروستات رایج ترین سرطان در مردان است که هر ساله بیش از 1 میلیون مورد ابتلای جدید در سرتاسر دنیا تشخیص داده می شود.
با این حال، از آنجایی که سرطان پروستات یک بیماری با روند پیشرفت آهسته است بیشتر مردان مسن را تحت تاثیر قرار داده و مرگ و میر ناشی از آن در حد اعتدال است. خطر ابتلا به سرطان پروستات همگام با افزایش سن بیشتر می شود. خطر ابتلای مردان به سرطان پروستات در افراد دارای سابقه خانوادگی پس از 45 سال و در افراد دیگر پس از 50 سال بیشتر می شود. بیشترین تعداد مبتلایان در میان مردان 70 ساله وجود دارد.
تمامی سرطان های پروستات شدت یکسانی نداشته و 80 درصد آن ها در مرحله اولیه و ناحیه ای تشخیص داده می شوند. روند پیشرفت بیماری معمولا آهسته است. سرطان پروستات معمولا هیچ علامت اختصاصی نداشته و می تواند در حین یک غربالگری پیشنهادی یا معاینه بزرگی پروستات تشخیص داده شود. غربالگری سرطان پروستات شامل آزمایش های متعددی می شود که آزمایش PSA خون، معاینه دیجیتال مقعد و نمونه برداری پروستات از جمله آن ها به شمار می روند.
انجام مجموعه ای از آزمایش های تصویر برداری برای تایید پزشک و تعیین مرحله بیماری انجام می شوند. هدف تعیین مرحله بیماری، تعیین دقیق ناحیه ای بودن یا انتشار یافتن سرطان به نواحی دیگر است. پس از آنکه ابتلا به سرطان تشخیص داده شد، متخصص اورولوژی برنامه درمانی فرد را با او در میان خواهد گذاشت.
عوامل خطر ساز در سرطان پروستات
- سن
- عوامل وراثتی
- ریشه نژادی
- رژیم پر چرب
- عوامل دیگری همچون سبک زندگی کم تحرک، چاقی و …
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
هوشنگ
دوشنبه ۱۴ آذر ۱( 2 سال پیش)
تعداد بازدید: 248
مشاهده پرسش
