از ضربه‌های شدید گرفته تا عفونت‌های داخلی همگی می‌توانند در قالب درد پهلو یا درد کلیه در بدن ظاهر شود. اگر درد در بدن به طور طولانی مدت نمایان شود، باید فورا به پزشک مراجعه نمود. بهتر است با انواع دلایل درد کلیه هنگام برخاستن از خواب آشنا شوید. همچنین سعی خواهیم کرد تا نکاتی برای جلوگیری از وقوع این درد را برای شما بازگو کنیم.
علت درد کلیه هنگام برخاستن از خواب چیست؟
فهرست موضوعات
درد پهلو در واقع به ناراحتی در محدوده بالای شکم یا پشت و پهلوها اشاره می‌کند. این درد در ناحیه زیر دنده‌ها و بالای لگن ایجاد می‌شود. به طور معمول نیز درد یک سمت بدن از طرف دیگر بیشتر است.
بیشتر افراد در طول زندگی خود حداقل یک بار درد پهلو را تجربه کرده‌اند و این ناراحتی معمولا موقتی است. منتها تداوم درد در پهلو و ناحیه اطراف آن ممکن است نشان دهنده یک بیماری جدی مانند کم آبی یا عفونت اداری باشد. وجود سنگ کلیه یا مشکلات کلیوی دیگر نیز می‌تواند باعث درد کلیه هنگام برخاستن از خواب شود.
هر چند که درد پهلو اغلب به عنوان یکی از علائم مشکل کلیوی شناخته می‌شود، امّا در صورت بروز علائمی دیگر همراه آن می‌تواند خبر از وجود سایر بیماری‌ها درون بدن باشد. اگر درد پهلو مزمن یا شدید داشته باشید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید؛ به خصوص اگر با علائم دیگری همراه باشد.
درد کلیه چیست؟
مردم اغلب، به اشتباه درد کلیه را مشابه با درد کمر و ناحیه پشت در نظر می‌گیرند. بر خلاف درد پشت که اغلب در ناحیه کمر رخ می‌دهد، درد کلیه عمیق‌تر و بالا از کمر است. کلیه‌ها در زیر رباط، در هر طرف ستون فقرات قابل مشاهده هستند. درد کلیه در ناحیه پهلوها یا در نیمه بالای پشت بدن افراد (اغلب زیر دنده ها، به سمت راست یا چپ ستون فقرات) حس می‌شود. این درد همچنین ممکن است به ناحیه‌های دیگر بدن از جمله شکم یا کشاله ران نیز منتقل شود.
درد کلیه در نتیجه ی تورم یا انسداد کلیه یا مجاری اداری رخ می‌دهد. همراه شدن درد با علائم دیگر از جمله تب، استفراغ یا ادرار دردناک نشانه دهنده مشکل کلیوی است.
دلایل احتمالی درد کلیه هنگام صبح
وظیفه کلیه، تصفیه خون، تشکیل ادرار و خارج کردن آن از طریق لوله‌های به نام میزنای (ureters) است، وجود هر مشکل در این نواحی، به درد می‌انجامد. برخی از دلایل شایع درد کلیه هنگام برخاستن از خواب عبارتند از:
✔ سنگ کلیه: تجمع مواد معدنی یا مواد زائد شیمیایی در داخل بدن، منجر به شکل گیری سنگ کلیه می‌شود. سنگ‌ها می‌توانند به اندازه یک دانه شن یا در بزرگترین حالت اندازه یک مروارید باشند. اگر کوچک باشند ممکن است از بدن دفع شوند. امّا سنگهای بزرگتر ممکن است در مجاری ادراری گیر کرده و مانع دفع ادرار شوند؛ به همین سبب درد شدیدی در این ناحیه ایجاد می‌شود.
✔ عفونت مجاری ادراری: در هر کجای دستگاه ادراری که پس از ادرار، باکتری‌های تجمع کنند، درد شروع می‌شود. علائم دیگر آن می‌تواند شامل تب، ادرار دردناک، کدر شدن ادرار و خستگی عمومی باشد.
✔ عفونت کلیه (پیلونفریت) : عفونت کلیه یا pyelonephritis هنگامی که باکتری‌های ناشی از عفونت مثانه به کلیه سرایت کند، آغاز شده و با درد همراه است. افرادی که به دیابت یا انسداد مجاری ادراری مبتلا هستند به احتمال زیاد به عفونت کلیه نیز مبتلا می‌شوند. در موارد مزمن، به وجود مشکلاتی در مجاری ادراری باعث می‌شود تا ادرار به سمت بالا عقب گرد کند و از مثانه به سمت کلیه برود و این باعث ایجاد عفونت‌های مداوم و آسیبی دائمی به کلیه خواهد شد.
✔ بیماری کلیه پلی کیستیک (Polycystic) : یک بیماری است که باعث ایجاد کیست درون کلیه می‌شود. با گسترش کیست‌ها، کلیه بزرگ می‌شود و در نهایت عملکرد خود را از دست می‌دهد.
✔ آسیب یا ضربه: ضربه‌های شدید یا هر نیروی فیزیکی به ناحیه کلیه (مانند ورزش‌های تماسی یا حادثه) می‌تواند باعث پارگی یا آسیب‌های فیزیکی در کلیه می‌شود. این چنین حوادثی می‌توانند باعث اختلال جریان خون طبیعی در کلیه‌ها شوند. نارسایی حاد کلیه می‌تواند در اثر ضربه وارد شده به کلیه ایجاد گردد.
✔ سرطان کلیه: یکی از شایع‌ترین نوع سرطان کلیه، کارسینوم سلول کلیوی است. تاثیر آن بیشتر در افراد بین 60 تا 70 ساله ظاهر می‌گردد و افراد زیر 50 سال به ندرت به آن دچار می‌شوند؛ اگر هم رخ بدهد با علائمی همچون خون در ادرار، درد مداوم در پشت یا پهلو، زیر دنده‌ها و وجود توده یا تورم در پهلو ظاهر می‌شود.
علائم مرتبط با درد پهلو
درد کلیه هنگام برخاستن از خواب می‌تواند دردناک، کرخت کننده یا به صورت گرفتگی عضلانی و شدید باشد. حتی ممکن است به صورت امواج درد، بیاید و برود.
علائم مشکل کلیه
کلیه‌های شما در قسمت خلفی ناحیه فوقانی شکم دقیقا زیر قفس دنده قرار دارند. در دو طرف ستون فقرات یک کلیه قرار گرفته است. به دلیل اندازه و محل قرار گیری کبد، کلیه سمت راست مقداری پایین‌تر از کلیه سمت چپ قرار گرفته است.
اکثر مسائلی که باعث درد می‌شوند، فقط روی یکی از کلیه‌های شما تاثیر می‌گذارند. درد ناحیه راست پهلو می‌تواند به دلیل مشکل کلیه باشد یا ممکن است اندام‌های اطراف آن، عضلات یا سایر بافت‌های بدن، این درد را ایجاد کنند.
اگر علائم زیر را داشته باشید، درد به دلیل مشکل کلیوی است:
- راش (rash) یا جوش که بر روی پوست با رنگی سرخ همراه با خارش شکل می‌گیرد.
- تب
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست
- اسهال
- خون در ادرار
- درد در هنگام ادرار کردن
اگر هر یک از علائم فوق را همراه با درد پهلوی طولانی مدت تجربه می‌کنید، فورا به پزشک مراجعه نمایید.
علائم کم آبی
اگر درد مدوام همراه با علائم کمی را تجربه می‌کنید، باید فورا تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید:
- تشنگی شدید
- عدم وجود عرق
- سرگیجه
- نبض سریع
- دهان خشک
- سردرد
- تب
- یبوست
- ادرار تیره
- کاهش دفع ادرار
باید فورا کم آبی بدن را رفع کنید. زمانی که بدن بیش از حد آب از دست دهد، اندام‌ها، سلول‌ها و بافت‌ها، عملکردی صحیح از خود نشان نمی‌دهند که این موضوع می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی گردد.
درمان درد پهلو هنگام صبح
استراحت، درمان اصلی برای هر نوع درد پهلو است. دردهای جزئی ناحیه پهلو با استراحت و انجام فیزیوتراپی برطرف می‌شوند. همچنین، پزشک شما تمرینات خاصی را ارائه می‌دهد که می‌توانید برای تشکیل سریع اسپاسم عضلات به آن عمل کنید.
درمان درد پهلو به دلیل التهاب
اگر درد کلیه هنگام برخاستن از خواب به دلیل التهابات داخلی مانند عفونت ایجاد شود، بسته به شرایط بدن شما و نوع عفونت، شیوه درمان توسط پزشکان انتخاب می‌گردد.
در صورت داشتن عفونت کلیه ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید. در صورت ابتلا به عفونت کلیه، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. ممکن است این آنتی بیوتیک‌ها از طریق ورید به شما تزریق شوند.
فیزیوتراپی و برنامه ورزشی نیز برای درمان دردهای ناشی از آرتروز در ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌علاوه، ممکن است پزشک داروی ضد التهاب برای شما تجویز کند تا التهاب و درد را کاهش دهد. در برخی موارد، افراد برای اصلاح مشکل ستون فقرات به جراحی نیاز پیدا می‌کنند.
درمان سنگ کلیه
برای دفع سنگ کلیه باید داروهای ضد درد بخورید و مایعات بسیار بنوشید. در بیشتر موارد، درمان انواع سنگ کلیه نیازی به جراحی پیدا نمی‌کند. هرچند، اگر سنگ کلیه بزرگ باشد و به راحتی در حین ادرار دفع نشود، ممکن است پزشک شما یک عمل جزئی به نام سنگ شکنی پزشکی (Lithotripsy) را انجام دهد.
سنگ شکنی پزشکی شامل استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تجزیه سنگهای کلیه است تا بتوانند از طریق لوله‌های میزنای عبور کرده و از مثانه خارج گردند. همچنین این امکان وجود دارد که پزشک شما از روش‌های جراحی دیگری برای از بین بردن سنگ‌ها استفاده نماید.
بسته به میزان درد شما، پزشک ممکن است داروهای مسکن که نیاز به نسخه دارند یا داروهای بدون نسخه را تجویز کند. شاید هم لازم شود که در بیمارستان بستری شوید. اگر درد پهلوهای شما طولانی مدت باشد، باید حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
جلوگیری از درد صبحگاهی پهلو
با رعایت موارد زیر ممکن است بتوانید از درد صبحگاهی پهلو جلوگیری کنید:
- نوشیدن حداقل هشت لیوان آب در روز
- محدود کردن میزان الکل
- رعایت مسائل بهداشتی
- داشتن رژیم غذایی که سبزیجات، میوه‌ها و پروتئین‌های بدون چربی را شامل شود.
- حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
درد پهلو همیشه می‌تواند نشانه‌ای از علائم و مشکلات کلیه باشد. بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کرده و از علت درد مطلع گردید. اگر شرایطی که باعث درد پهلو شده‌اند به موقع درمان نشوند، این امکان وجود دارد که کلیه‌های شما از کار بیفتند که به آن نارسایی کلیه می‌گویند.
اگر درد شما شدید است یا دردی ناگهانی شروع شده است، فورا به پزشک مراجعه کنید، زیرا اغلب اوقات می‌تواند نشان از یک مشکل جدی باشد؛ مانند ترومبوز و ورید کلیوی یا خونریزی در کلیه که نیازمند درمان فوری است.
دکتر هوشنگ قوامی متخصص کلیه و مجاری ادراری
چکاوک جمعه ۲۵ اسفند ۲( 8 ماه پیش) تعداد بازدید: 107 مشاهده پرسش 