سنگ کلیه می تواند در 1 یا هر دو کلیه ایجاد شود و اغلب افراد 30 تا 60 ساله را درگیر می کند. این سنگ ها کاملاً شایع بوده و از هر 10 نفر بیش از 1 نفر مبتلا میشوند.
سنگ کلیه معمولاً در کلیه ها یا حالب، لوله ای که کلیه ها را به مثانه شما متصل می کند، یافت می گردد. آنها می توانند بسیار دردناک باشند و در صورت عدم درمان منجر به عفونت کلیه یا اختلال عملکرد صحیح کلیه شوند.
انواع سنگ کلیه
فهرست موضوعات
سنگ کلیه در اندازه ها، شکل ها و رنگ های مختلفی وجود دارد. بعضی از آنها مانند دانه های شن هستند، در حالی که در موارد نادر دیگر می توانند به اندازه یک توپ گلف رشد کنند.
انواع سنگ کلیه عبارتند از:
✔ سنگهای کلسیم، رایج ترین نوع سنگ
✔ سنگهای استروویت، که معمولاً در اثر عفونت ایجاد می شوند، مانند عفونت ادرار
✔ سنگ های اسید اوریک که معمولاً به دلیل مقدار زیاد اسید در ادرار ایجاد می گردند
سنگ کلیه راجعه (عودکننده):
افرادی که مدام دچار سنگ کلیه می شوند شامل کسانی هستند که:
✔ رژیم غذایی با پروتئین بالا و فیبر کم دارند
✔ بدون تحرک یا روی تخت بستری هستند
✔ سابقه خانوادگی سنگ کلیه داشته باشند
✔ به چندین عفونت کلیه یا ادراری مبتلا شده باشند
✔ قبلاً سنگ کلیه داشته اند، خصوصاً اگر قبل از 25 سالگی بوده باشد
علائم سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه کوچکی داشته باشید ممکن است متوجه آن نشوید. معمولاً بدون هیچ گونه ناراحتی آنها را از طریق ادرار دفع می کنید.
سنگ های کلیه بزرگتر می توانند علائم مختلفی ایجاد کنند، از جمله:
- درد در ناحیه شکم
- درد شدیدی که مکررا ایجاد می شود و قطع می گردد
- احساس بیماری یا استفراغ
سنگ های بزرگتر کلیه می توانند علائمی ایجاد کنند، از جمله:
- درد در ناحیه شکم یا کشاله ران – مردان ممکن است در بیضه های خود درد داشته باشند
- دمای بالای بدن
- احساس تعریق
- درد شدیدی که مکررا ایجاد می شود واز بین می رود
- احساس بیماری یا استفراغ
- خون در ادرار
- عفونت ادراری
چه موقعی باید از کمک پزشکی فوری استفاده کرد؟
در صورتی که هریک از علائم زیر را داشتید باید سریعاً با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری تماس بگیرید.
❎ درد شدید
❎درجه حرارت بالا
❎دچار یک دوره لرز شده اید
❎ مشاهده خون در ادرار
علت درد پس از دفع سنگ کلیه
هنگامی که سنگ از طریق ادرار از بدن شما خارج می شود، درد کم کم برطرف می شود. اما برخی از افراد درد مداوم را تجربه می کنند که می تواند به چند دلیل اتفاق بیفتد.
التهاب
احساس سختی، ناراحتی عمومی و درد می تواند به دلیل تحریک یا التهاب خفیف ناشی از عبور سنگ باشد. اگر این مورد رخ دهد، این علائم باید طی چند روز برطرف شوند.
یک سنگ کلیه دیگر
حتی اگر سی تی اسکن انجام داده باشید که فقط یک سنگ را شناسایی کرده باشد، امکان وجود سنگ دیگری هست. سنگ دوم و کوچکتر گاهی اوقات در اسکن ها مشخص نمی شود.
همچنین بعد از اینکه به سنگ کلیه مبتلا شدید، در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه دیگری هستید. در حقیقت، یک احتمال 50درصدی تشکیل سنگی دیگر در افرادی که یک بار به سنگ کلیه مبتلا شده اند، در مدت 5 سال وجود دارد.
انسداد حالب
درد پس از عبور از سنگ کلیه می تواند به دلیل تنگی حالب باشد. این وضعیت می تواند مربوط به ایجاد اسکار (جای زخم) یا التهاب ناشی از عبور سنگ کلیه از آن باشد. همچنین ممکن است سنگ دومی وجود داشته باشد که حالب را مسدود کرده است.
در هر صورت، به این معنی است که در ادرار کردن مشکل خواهید داشت. از آنجایی که ادرار به سمت بالا برمیگردد، می تواند به کلیه ها آسیب برساند.
🛑 در این باره بیشتر بدانید: درمان اورژانسی رنال کولیک
علائم دیگر انسداد عبارتند از:
- دردی که به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران منتقل می شود، شدت آن متفاوت است
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- ادراری صورتی، قرمز، قهوه ای، ابری یا دارای بوی بد
- حالت تهوع، استفراغ
- تب، لرز
- تورم در پاها
یبوست
ممکن است یک پزشک برای درد مخدر (اپیوئید) تجویز کرده باشد. یکی از عوارض جانبی این داروها یبوست ناشی از اپیوئید است که می تواند منجر به درد و نفخ شکم شود. اطمینان حاصل کنید که این دارو ها را بیش از مقدار مورد نیاز خود مصرف نمی کنید.
درد ارجاعی
هنگامی که در یک ناحیه از بدن احساس درد می کنید، اما منشا آن از جایی دیگر باشد، به آن درد ارجاعی گفته می شود.
بنابراین، این درد بسیار شبیه درد سنگ کلیه به نظر می رسد می تواند به دلیل کاملا متفاوتی باشد. درد در ناحیه پهلو، کمر یا زیر قفسه سینه در واقع می تواند به دلیل وجود مشکل در دستگاه گوارش، شکم یا دستگاه تناسلی باشد.
چه عواملی باعث درد مجرای ادرار پس از عبور سنگ کلیه می شوند؟
در حالی که درد می تواند به محض رسیدن سنگ به مثانه شما کاهش یابد، اما هنگام ترک بدن از طریق مجرای ادرار می تواند دوباره دردناک شود. عبور یک سنگ بزرگ می تواند مجرای ادرار را تحریک کند، اما این وضعیت باید موقتی باشد.
درد در مجرای ادرار می تواند به دلایل متعددی بجز عبور سنگ کلیه باشد. ادامه یافتن درد مجاری ادرار باید توسط پزشک ارزیابی شود.
چه عواملی باعث ایجاد سنگ کلیه می شوند؟
مواد زائد موجود در خون می تواند گهگاه کریستال هایی را تشکیل دهد که در داخل کلیه ها جمع می شوند.
با گذشت زمان، ممکن است کریستال های تشکیل شده یک توده سخت سنگ مانند ایجاد کنند.
سنگ کلیه معمولاً به دنبال تجمع برخی مواد شیمیایی در بدن ایجاد می شود.
برخی شرایط خاص پزشکی می تواند منجر به سطح بالا و غیرمعمول این مواد شیمیایی در ادرار شما گردد.
در صورت عدم نوشیدن آب و مایعات دیگر به احتمال زیاد دچار سنگ کلیه می شوید.
احتمال بروز این اتفاق بیشتر می شود اگر:
✖ مایعات کافی ننوشید
✖ برخی از انواع داروها را مصرف می کنید
✖ یک بیماری پزشکی داشته باشید که سطح برخی از مواد را در ادرار بالا ببرد
انسداد حالب و عفونت کلیه
سنگ کلیه ای که باعث انسداد حالب شود، لوله ای که کلیه شما را به مثانه متصل می کند، می تواند باعث ایجاد عفونت کلیه گردد.
زیرا مواد زائد قادر به عبور از محل انسداد نیستند، که این امر ممکن است باعث تجمع باکتری ها شود.
علائم عفونت کلیه شبیه علائم سنگ کلیه است، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دمای بالا
- لرز و احساس سرما
- احساس ضعف یا خستگی بسیار زیاد
- اسهال
- ادرار ابری و دارای بوی بد
داروها
برخی از داروها ممکن است خطر ابتلا به سنگ های مکرر کلیه را افزایش دهند.
از جمله:
- آسپرین
- آنتی اسیدها
- داروهای ادرار آور (که برای کاهش تجمع مایعات استفاده می شود)
- برخی آنتی بیوتیک های خاص
- برخی داروهای ضد ویروسی (برای درمان HIV استفاده می شود)
- بعضی از داروهای ضد صرع
پس از دفع سنگ کلیه چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید
پس از دفع سنگ کلیه، علائم باید بسیار بهبود یابند. برای پیگیری روند بهبودی طبق توصیه به پزشک مراجعه کنید. اما در صورت وجود نگرانی های دیگر به خصوص اگر موارد زیر را دارید، بلافاصله با یک پزشک تماس بگیرید:
- لرز و تب
- عدم توانایی در ادرار کردن
- گیجی
- خستگی شدید
- استفراغ
- ادراری که لخته خون یا بوی بد داشته و یا کدر است
درمان درد پس از دفع سنگ کلیه
یک پزشک احتمالاً با معاینه فیزیکی و صحبت درباره علائم شما شروع به معاینه خواهد کرد. روشهای تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آزمایشات تصویربرداری برای بررسی وجود سنگهای دیگر یا سایر مشکلات
- جمع آوری 24 ساعته ادرار
- آزمایش خون
درمان های خانگی
مایعات زیادی به خصوص آب بنوشید. این کار به جریان ادرار کمک می کند و احتمال تشکیل سنگ جدید را کاهش می دهد. اگر رنگ ادرار خیلی روشن نیست، به اندازه کافی نمی نوشید.
سعی کنید تحرک فیزیکی داشته باشید مگر آنکه درد بسیار شدیدی را تجربه می کنید.
اگر از داروهای مسکنی که برای شما تجویز شده است، استفاده نمی کنید، برای چند روز داروهای بدون نسخه (OTC) را امتحان کنید. اگر فکر می کنید که می خواهید سنگ دیگری دفع کنید، از صافی استفاده کنید تا بتوانید نمونه را نزد پزشک بیاورید.
درمان پزشکی
داروهای تجویز شده را مطابق آنچه به شما توصیه شده است، مصرف کنید. در صورت وجود علائم جدید یا وخیم تر حتما پزشک خود را از وجود آنها مطلع کنید. درمان اضافی به علت ادامه یافتن ناراحتی یا درد شما بستگی دارد.
جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در آینده
داشتن یک سنگ کلیه به معنای آن است که احتمال ابتلا به سنگ کلیه در آینده وجود دارد. در اینجا چند کار که می توانید برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه انجام دهید، ذکر شده است:
- روزانه حدود 2/1 / 2 لیتر آب بنوشید مگر اینکه پزشک خلاف این را توصیه کند. میزان نیاز هر شخص به آب ممکن است متفاوت باشد.
- رژیم غذایی کم نمک داشته باشید.
- مصرف پروتئین حیوانی را به 6 تا 8 اونس در روز محدود کنید.
- مصرف کمتر قند.
- مقدار زیادی میوه و سبزیجات در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید.
- اگر مکمل ویتامین C مصرف می کنید، مطمئن شوید که این مقدار کمتر از 1000 میلی گرم در روز است.
اگر سابقه سنگ کلیه دارید، یک متخصص تغذیه می تواند عادات غذایی شما را بررسی کرده و نکات غذایی خاصی را به شما ارائه دهد که از ریسک ابتلای مجدد به سنگ کلیه در شما بکاهد.
بهترین راه برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه این است که مطمئن شوید روزانه مقدار زیادی آب می نوشید تا دچار کمبود آب نشوید.
شفاف نگه داشتن ادرار باعث می شود مواد زائد بیش از حد متمرکز نشده و سنگ ایجاد نکنند.
با مشاهده رنگ ادرار می توانید میزان رقیق بودن آن را تشخیص دهید. هرچه ادرار تیره تر باشد، غلظت آن بیشتر است.
ادرار در هنگام صبح معمولا به رنگ زرد تیره است زیرا حاوی تجمع مواد زائدی است که بدن شما در طول شب تولید می کند.
نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه و آب میوه در اندازه گیری میزان مایعات مصرفی شما به حساب می آیند، اما آب سالم ترین گزینه و بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه است.
همچنین باید اطمینان حاصل کنید که هنگامی که هوا گرم است یا ورزش می کنید بیشتر مایعات بنوشید تا مایعاتی را که از طریق تعریق از دست داده اید جایگزین کنید.
بسته به نوع سنگی که شما دارید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از مصرف انواع خاصی از غذاها بپرهیزید.
اما بدون اینکه ابتدا با پزشک خود مشورت کنید، هیچ تغییری در رژیم غذایی خود ایجاد نکنید.
