علت خارش و سوزش واژن چیست + علائم و درمان
خارش واژن یا تحریک در هر نقطه از بدن می تواند باعث ایجاد ناراحتی شود. اما وقتی در ناحیه ای به حساسیت واژن و Vulva (لب ها، کلیتوریس و دهانه واژن) ایجاد شود، بیشتر ناخوشایند می شود. عموما خارش و تحریک دستگاه تناسلی، نگرانی بزرگی نیست. اما از آنجا که این علائم می تواند نشانه عفونت باشد، همیشه بهتر است با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید.
خارش واژن یک علامت ناراحت کننده و گاهی دردناک است که اغلب به دلیل مواد تحریک کننده، عفونت یا یائسگی رخ می دهد. همچنین ممکن است در نتیجه برخی اختلالات پوستی یا بیماریهای مقاربتی (STD) رخ دهد. در موارد نادر، ممکن است خارش واژن به دلیل استرس یا سرطان ایجاد شود.
چندین دلیل عمده برای ایجاد خارش، سوزش و تحریک واژن وجود دارد، از جمله:
واژینوز باکتریال
واژینوز باکتریال (BV) یکی دیگر از دلایل مهم خارش واژن است. مانند عفونت مخمر واژینال، BV به دلیل عدم تعادل بین باکتری های خوب و بد در واژن که به طور طبیعی اتفاق می افتند، ایجاد می شود. این وضعیت همیشه علائم ایجاد نمی کند. وقتی علائم ظاهر می شوند، به طور معمول شامل خارش واژن و ترشحات غیرطبیعی و بوی بد هستند. ترشحات ممکن است نازک و خاکستری مات و سفید باشد. در بعضی موارد، ممکن است به صورت کف نیز باشد.
وجود مخلوط سالمی از باکتری در ناحیه واژن، طبیعی است. اما رشد باکتری های اشتباهی در آن ناحیه می توانند منجر به ایجاد عفونت گردد. علاوه بر خارش، علائم دیگر همراه با واژینوز باکتریایی التهاب، سوزش، ترشحات و بویی مشابه بوی ماهی است.
بیماری مقاربتی (STDs)
کلامیدیا، تبخال دستگاه تناسلی، زگیل های تناسلی، تریکومونیازیس، سوزاک و سایر ارگانیسم ها می توانند باعث ایجاد خارش واژن و Vulva، تحریک و سایر علائم شوند.
تعداد زیادی از بیماریهای مقاربتی می تواند در حین رابطه جنسی بدون محافظت منتقل شود و باعث خارش در واژن شود. این شامل:
- کلامیدیا
- زگیل ناحیه تناسلی
- سوزاک
- تب خال ناحیه تناسلی
- تریکومونیازیس
این شرایط همچنین می تواند علائم اضافی از جمله رشد غیرطبیعی، ترشحات واژن سبز یا زرد و درد هنگام ادرار ایجاد کند.
عفونت مخمری (کاندیدیازیس واژن)
مخمر یک قارچ طبیعی است که به طور طبیعی در واژن وجود دارد. معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند، اما وقتی رشد آن کنترل نشود، ممکن است عفونت ناراحت کننده ای ایجاد شود. این عفونت به عنوان عفونت مخمر واژن شناخته می شود. این یک بیماری بسیار شایع است که در هر دوره از زندگی 3 از 4 زن را مبتلا می کند.
این عفونت اغلب پس از مصرف یک دوره آنتی بیوتیک اتفاق می افتد، زیرا این نوع داروها می توانند باکتری های خوب را به همراه باکتری های بد از بین ببرند. باکتری های خوب برای کنترل رشد مخمر لازم هستند. رشد بیش از حد مخمر در واژن می تواند علائم ناخوشایندی از جمله خارش، سوزش و ترشحات توده ای ایجاد کند.
از هر چهار زن، تقریباً سه نفر آن ها در دوره ای از زندگی به عفونت های مخمری مبتلا می شوند. عفونت های مخمری زمانی اتفاق می افتد که مخمر، کاندیدا، بیش از حد در واژن و Vulva رشد کند. بارداری، مقاربت، مصرف آنتی بیوتیک ها و ضعف سیستم ایمنی، همگی زنان را در معرض ابتلا به عفونت مخمری قرار می دهد. علاوه بر خارش و تحریک، عفونت مخمری ترشحات غلیظ، سفید و پنیری شکلی ایجاد می کند.
یائسگی
افت تولید استروژن که در پایان سال های باروری یک زن اتفاق می افتد، می تواند باعث نازک شدن و خشک شدن دیواره های واژن شود. این امر می تواند منجر به بروز خارش و تحریک گردد. نازک شدن دیواره های واژن نیز در برخی از زنان شیرده رخ می دهد.
زنانی که یائسه می شوند بیشتر در معرض خارش واژن قرار دارند. این به دلیل کاهش سطح استروژن است که در دوران یائسگی رخ می دهد که منجر به آتروفی واژن می شود و نازک شدن مخاط منجر به خشکی بیش از حد واژن می شود. در صورت عدم درمان خشکی، می تواند باعث خارش و تحریک شود.
فشار و استرس
استرس جسمی و عاطفی می تواند باعث خارش و تحریک واژن شود، هرچند که این امر چندان معمول نیست. این مشکل هنگامی اتفاق میافتد که استرس سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و شما را در معرض عفونت هایی که باعث خارش می شوند قرار دهد.
لیکن اسکلروز
این یک بیماری نادر است که باعث ایجاد لکه های سفید نازک روی پوست، به ویژه در اطراف vulva می شود. این لکه ها می توانند به طور دائمی در ناحیه واژن اسکار ایجاد کنند. زنان یائسه به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا می شوند.
مواد تحریک کننده
قرار گرفتن واژن در معرض مواد شیمیایی تحریک کننده می تواند باعث خارش واژن شود. این تحریک کننده ها ممکن است یک واکنش آلرژیک ایجاد کنند که باعث ایجاد بثورات خارش دار در مناطق مختلف بدن، از جمله واژن شود. محرک های شیمیایی رایج عبارتند از:
- صابون
- اسپری های زنانه
- دوش
- پیشگیری از بارداری موضعی
- کرم ها
- پماد
- مواد شوینده
- نرم کننده های پارچه ای
- دستمال توالت معطر
اگر به دیابت یا بی اختیاری ادرار مبتلا هستید، ادرار ممکن است باعث تحریک واژن و خارش نیز شود.
بیماری های پوستی
برخی بیماری های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس می توانند باعث قرمزی و خارش در ناحیه تناسلی شوند. اگزما، همچنین به عنوان درماتیت آتوپیک شناخته می شود، بثوراتی است که در درجه اول در افراد مبتلا به آسم یا آلرژی ایجاد می شود و ممکن است در بعضی از زنان مبتلا به اگزما به واژن سرایت کند.
پسوریازیس یک بیماری پوستی شایع است که باعث ایجاد لکه های پوسته پوسته شده و خارش در امتداد پوست سر و مفاصل می شود. گاهی اوقات، شیوع این علائم می تواند در واژن نیز رخ دهد.
سرطان
در موارد نادر، خارش واژن ممکن است یکی از علائم سرطان باشد. این نوعی سرطان است که در مجرا ایجاد می شود و در قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان ایجاد می شود و شامل لبهای داخلی و خارجی واژن، کلیتوریس و دهانه واژن می باشد.
سرطان ممکن است همیشه علائمی ایجاد نکند. با این حال، هنگامی که علائم رخ می دهد، ممکن است شامل خارش، خونریزی غیرطبیعی یا درد در ناحیه واژن باشد. در صورت تشخیص پزشک در مراحل اولیه ، سرطان ولور با موفقیت قابل درمان است. این دلیل دیگری است که معاینات سالانه متخصص زنان ضروری است.
خارش واژن نشانه چیست؟
خارش گاه به گاه واژن شایع است و اغلب به خودی خود برطرف می شود. خارش مداوم ممکن است نشانه یک مسئله جدی تر باشد. در اینجا پنج دلیل احتمالی برای خارش واژن به غیر از عفونت مخمر وجود دارد:
1. درماتیت تماسی
اگر اخیراً صابون خود را عوض کرده اید و واژن شما دچار خارش شده است، ممکن است درماتیت تماسی باشد. درماتیت تماسی باعث ایجاد بثورات خارش دار می شود. ممکن است در اثر واکنش آلرژیک به ماده تحریک کننده ایجاد شود، مانند:
- روان کننده ها و اسپرم های واژن
- کاندوم لاتکس
- دیافراگم های لاتکس
- پودر لباس شویی
- لباس تنگ
- دستمال توالت معطر
- شامپوها و شستشوی بدن
- نرم کننده های پارچه ای
- تامپون و نوار بهداشتی
اصطکاک طولانی مدت در اثر فعالیت هایی مانند دوچرخه سواری، پوشیدن لباس تنگ یا لباس زیر و سوارکاری نیز ممکن است باعث درماتیت تماسی و خارش واژن شود.
تعیین علت دقیق درماتیت تماسی ممکن است چالش برانگیز باشد. با این حال پس از شناسایی عامل تحریک کننده، بیشتر موارد به خودی خود از بین می روند.
برای کمک به روند بهبودی، سعی کنید در وان ولرم با چند قاشق غذاخوری جوش شیرین تا 15 دقیقه چند بار در روز باشید. موارد شدید درماتیت تماسی ممکن است نیاز به درمان با کرم تجویز شده استروئید داشته باشد.
2. واژینوز باکتریایی
واژینوز باکتریال یک عفونت واژن است. ممکن است در اثر دوش گرفتن یا رشد بیش از حد باکتری های بد ایجاد شود. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش واژن
- ترشحات نازک سفید، خاکستری یا سبز از واژن
- بوی بد واژن
- سوزش هنگام ادرار کردن
واژینوز باکتریایی با آنتی بیوتیک خوراکی، ژل آنتی بیوتیک واژینال یا کرم درمان می شود. در صورت عدم درمان، واژینوز باکتریایی با زایمان زودرس، عفونت پس از جراحی و بیماری التهابی لگن ارتباط دارد.
3. تغییرات هورمونی
با افزایش سن، سطح استروژن کاهش می یابد. استروژن کم ممکن است باعث نازک شدن پوشش واژن شود و باعث خارش و تحریک شود. با قطع شیردهی علائم باید برطرف شوند و سطح استروژن دوباره افزایش یابد.
4. شپش عانه
این موجودات کوچک و خرچنگ مانند باعث خارش شدید در نواحی واژن و شرمگاه می شوند. آنها معمولاً به موهای شرمگاهی متصل می شوند. همچنین ممکن است به نواحی دیگری از بدن که از موهای زبر پوشیده شده است، متصل شوند.
شپش عانه را می توان با لوسیون بدون نسخه شپش کش درمان کرد. موارد شدید ممکن است نیاز به داروی تجویز شده موضعی داشته باشد.
درمان خارش و سوزش واژن
خارش و سوزش واژن اغلب به خودی خود بهتر می شود. با این حال، اگر تحریک ادامه یافت، شدید شد یا پس از درمان دوباره بازگشت، با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید. پزشک می تواند معاینه لگن انجام دهد. و احتمالاً نمونه ای از ترشحات را نیز برای یافتن علت بروز مشکل، برمی دارد.
نحوه درمان خارش دستگاه تناسلی زنان به این بستگی دارد که چه شرایطی باعث ایجاد این مشکل شده است:
بیماری های مقاربتی
واژینوز و بیماریهای مقاربتی با آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد انگلی درمان می شوند.
بیشتر بخوانید: آیا واکسن گارداسیل باعث نازایی می شود؟
عفونت های مخمری واژن
عفونت های مخمری با داروهای ضد قارچ درمان می شوند. آنها به صورت کرم، پماد یا شیاف وارد واژن می شوند و یا به صورت خوراکی مصرف می گردند. این داروها را می توانید در دوزهای مختلف (یک روزه، سه روزه، هفت روزه) و بدون نسخه خریداری کنید. با این حال، اگر هرگز به عفونت مخمری مبتلا نشده اید، قبل از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه به پزشک مراجعه کنید.
یائسگی
خارش مربوط به یائسگی ممکن است با کرم استروژن، قرص یا مرطوب کننده واژن درمان شود.
علل دیگر
انواع دیگر خارش و تحریک به کرم ها یا لوسیون های استروئیدی پاسخ می دهند که التهاب را کاهش می دهد. یک کرم استروئیدی نسخه ای می تواند تحریکات لیکن اسکلروز را برطرف نماید.
در دختران جوان، گزارش هر گونه خارش، سوزش یا تحریک به پزشک مهم است، زیرا این علائم می تواند نشانه سو استفاده جنسی باشند.
درمان های خانگی برای خارش و سوزش واژن
اگر خارش آنقدر شدید باشد که زندگی روزمره یا خواب شما را مختل کند، مراجعه به پزشک برای خارش واژن مهم است. اگرچه در بیشتر مولقع موضوع جدی نیست، برخی از روش های درمانی وجود دارد که می تواند باعث کاهش ناراحتی خارش واژن شود.
در اینجا چند نکته برای پیشگیری و درمان تحریک واژن در خانه آورده شده است:
- از استفاده از پد یا دستمال توالت معطر، کرم، حمام در وان (bubble bath)، اسپری زنانه و دوش ها خودداری کنید.
- برای تمیز کردن منظم بخش خارجی ناحیه تناسلی خود از آب و صابون ساده و بدون بو استفاده کنید. اما بیشتر از یک بار در روز این شستشو را انجام ندهید. انجام این کار می تواند باعث افزایش خشکی شود.
- همیشه پس از دفع مدفوع، از جلو به عقب خود پاک کنید.
- شلوار پنبه ای بپوشید (بدون الیاف مصنوعی)، و هر روز لباس زیر خود را عوض کنید.
- دوش نگیرید.
- پوشک های دختران شیرخوار را مرتبا عوض کنید.
- برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی در حین رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
- اگر به خشکی واژن مبتلا هستید، از مرطوب کننده های واژن استفاده کنید. قبل از برقراری رابطه جنسی، از یک روان کننده (لوبریکنت) با پایه آب (K-Y Astroglide) استفاده نمایید.
- تا زمان بهبود علائم از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.
- خود را نخارانید. با این کار ممکن است به آن ناحیه بیشتر آسیب برسانید.
چه زمانی برای خارش واژن به پزشک مراجعه کنید
اگر خارش آنقدر شدید باشد که زندگی روزمره یا خواب شما را مختل کند، مراجعه به پزشک برای خارش واژن مهم است. اگرچه بیشتر دلایل بروز ان جدی نیستند، اما برخی روش های درمانی خاص برای کاهش ناراحتی خارش واژن، وجود دارد.
اگر بیش از یک هفته خارش واژن شما ادامه یافت یا خارش همراه با علائم زیر اتفاق افتاد، باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- زخم یا تاول در Vulva
- درد یا حساسیت در ناحیه تناسلی
- قرمزی یا تورم دستگاه تناسلی
- مشکل در ادرار کردن
- ترشحات غیرمعمول واژن
- ناراحتی در هنگام رابطه جنسی
در طول معاینه لگن، پزشک از نظر بصری vulva (لب ها، کلیتوریس و دهانه واژن) را بررسی می کند و ممکن است از یک اسپکولوم برای دیدن داخل واژن استفاده کند. همچنین ممکن است هنگام وارد کردن انگشت به واژن، به شکم فشار بیاورد. این کار به وی امکان می دهد تا اندام های تولید مثلی را از نظر وجود هرگونه ناهنجاری بررسی کند.
همچنین ممکن است پزشک یک نمونه از بافت پوست از Vulva یا نمونه ترشحات را برای ارزیابی های تکمیلی بردارد. همچنین ممکن است آزمایش خون یا ادرار نیز تجویز نماید.
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران