در این مقاله به بررسی اندازه طبیعی پروستات در مردان و تغییرات آنزيم پروستات (PSA) می پردازیم. غده پروستات یک مایع قلیایی را تولید و ترشح می کند که این ماده در هنگام انزال از اسپرم ها محافظت می کند. معمولا همگام با افزایش سن، غده پروستات نیز بزرگ تر شده و تغییر می کند. التهاب پروستات (پروستاتیت)، هایپر پلازی خوش خیم پروستات و سرطان پروستات از رایج ترین انواع بیماری های این غده هستند. سرطان پروستات رایج ترین بدخیمی در میان مردان است. سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) یک آزمایش تصویر برداری است که جهت بررسی تغییرات پروستات انجام می شود.
هزینه کمتر، دسترسی مناسب و توانایی تصویر سازی لحظه ای از پروستات از جمله مزایای سونوگرافی ترانس رکتال نسبت به تکنیک های دیگر است. تشخیص و به تصویر کشیدن آسیب های پروستات یک تلاش چالش برانگیز است.
آناتومی پروستات
فهرست موضوعات
غده پروستات در بین گردن مثانه و دیافراگم ادراری تناسلی، درست در جلوی راست روده قرار دارد. موقعیت قرار گیری پروستات برای تصویر برداری به روش سونوگرافی ترانس رکتال ایده آل است. این غده به طور سنتی بر اساس یک معماری پاتولوژیک ناحیه ای توصیف می شود.
این تقسیمات شامل استرومای فیبرو ماسکولار قدامی، ناحیه بینابینی، ناحیه مرکزی، ناحیه پیش میزراهی و ناحیه محیطی می شوند. استرومای فیبرو ماسکولار قدامی فاقد بافت غده ای است. سپس پروستات به دو ناحیه نوک و قاعده نیز تقسیم می شود که جهت آن از بالا تا لبه پایینی مثانه را شامل می شود.
پروستات غده ای کوچک در سیستم تناسلی مردانه است. پروستات به اندازه یک گردو بوده و عملکرد اصلی آن ترشح بخشی از مایع سمینال است که پس از ترکیب با اسپرم، مایع منی را تشکیل می دهد.
اندازه و حجم پروستات سالم چقدر است؟
اندازه طبیعی پروستات 3 در 3 در 5 سانتی متر و حجم آن 25 میلی لیتر است. 70 درصد تمام سرطان های پروستات در ناحیه محیطی، 20 درصد در ناحیه بینابینی و 10 درصد در ناحیه مرکزی بروز می دهند. دسته های عصبی عروقی به صورت دو طرفه در امتداد محور خلفی جانبی پروستات کشیده شده و مسیر انتخابی تومور ها برای انتشار به نواحی دیگر هستند. پروستات در حالت طبیعی دارای اندازه و شکلی مشابه با یک گردو یا توپ گلف است. هنگامی که این غده بزرگ می شود، امکان دارد جریان ادارار مثانه به بیرون از میزراه مسدود شود. بزرگ شدن پروستات تقریبا در تمامی مردان همگام با افزایش سن اتفاق می افتد.
محاسبه حجم پروستات
- یک پروستات کوچک حجمی 30 تا 40 میلی لیتری و وزنی 20 تا 70 گرمی دارد.
- یک پروستات متوسط حجمی 40 تا 80 میلی لیتری و وزنی 20 تا 125 گرمی دارد.
- یک پروستات بزرگ حجمی 40 تا 100 میلی لیتری و وزنی 40 تا 125 گرمی دارد.
- یک پروستات طبیعی در فرد بالغ وزنی حدود 20 تا 25 گرم داشته و عرضی 4، ارتفاعی 3 و ضخامتی 2 سانتی متری دارد.
اندازه طبیعی پروستات
اندازه طبیعی پروستات تا نیمی از عمر مردان (حدود 40 سالگی) در یک اندازه باقی می ماند. اندازه این اندام را می توان به سادگی با عناوینی همچون کوچک، متوسط و بزرگ توصیف کرد. با این حال، متخصصان اورولوژی جهت تعیین اندازه به جای وزن از معیار حجم استفاده می کنند. جهت بررسی این اندازه ها از آزمایش تصویر برداری سونوگرافی استفاده می شود. این غده که شکلی شبیه به یک فندق دارد معمولا ارتفاعی 3 و عرضی 4 سانتی متری دارد. حجم و وزن رایج این غده 20 سانتی متر مکعب و 20 گرم است. این اعداد ممکن است نسبت به هر فرد متفاوت باشند.
وزن طبیعی پروستات چقدر است؟
پروستات بزرگسال سالم حدود 20 تا 25 گرم وزن و تقریباً 4 سانتی متر عرض، 3 سانتی متر طول و 2 سانتی متر ضخامت دارد.
فرمول محاسبه اندازه پروستات
سه روش مرسوم برای اندازه طبیعی پروستات وجود دارد:
1_ معاینه پروستات با انگشت از طریق مقعد و راست روده (رکتوم)
2_ سونوگرافی پروستات از طریق شکم
3_دقیقترین روش، استفاده از سونوگرافی ترنس رکتال-TRUS- (سونوگرافی از طریق مقعد و راست روده) می باشد که حجم پروستات را با استفاده از تخمین بیضوی پروستات مبتنی بر تعیین ارتفاع (H)، عرض (W) و طول (L) پروستات و از طریق فرمول زیر به دست آورد.
H × W × L × 0.523
اندازه طبیعی پروستات در سونوگرافی
هنگام تصویر برداری از پروستات می توان طول و عرض و ارتفاع آن را در تصویر حاصله از MRI به دست آورد.
حجم پروستات = طول * عرض * ارتفاع * 0.52
همان طور که بالاتر گفته شد، متناسب با سن، حجم پروستات ممکن است افزایش پیدا کند و حجم بیش از 30 سانتیمتر مکعب، بزرگی پروستات محسوب می شود.
آزمایش پروستات در مردان تست PSA
آزمایش PSA یک آزمایش خون است که در درجه اول برای غربالگری سرطان پروستات و اندازه طبیعی پروستات استفاده می شود. این آزمایش میزان آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) در خون شما را اندازه گیری می کند. PSA پروتئینی است که توسط بافت سرطانی و غیر سرطانی در پروستات تولید می شود، غده کوچکی که در مردان در زیر مثانه قرار دارد.
PSA بیشتر در منی وجود دارد که در پروستات نیز تولید می شود. مقادیر کمی از PSA به طور معمول در خون وجود دارند. آزمایش پروستات می تواند سطح بالایی از PSA را تشخیص دهد که ممکن است وجود سرطان پروستات را نشان دهد. با این حال، بسیاری از بیماری های دیگر، مانند بزرگ شدن یا ملتهب شدن پروستات، نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. بنابراین، تعیین معنی PSA بالا ممکن است پیچیده باشد.
در مورد آزمایش پروستات PSA توصیه های متناقضی وجود دارد. برای تصمیم گیری در مورد انجام تست PSA، با توجه به عوامل خطر و این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. سرطان پروستات شایع است، و یکی از دلایل مکرر مرگ، سرطان است. تشخیص به موقع ممکن است ابزاری مهم در درمان مناسب و به موقع باشد.
در مردان مبتلا به سرطان پروستات ممکن است سطح PSA بالا باشد. با این حال، بسیاری از شرایط غیر سرطانی نیز می توانند سطح PSA را افزایش دهند. آزمایش پروستات تنها ابزاری است که برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات استفاده می شود. یکی دیگر از آزمایش های غربالگری رایج که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA انجام می شود، معاینه رکتال دیجیتال است.
در این آزمایش، پزشک یک انگشت خود را با دستکش به راست روده وارد می کند تا به پروستات برسد. با احساس یا فشار بر روی پروستات ، پزشک ممکن است در مورد وجود توده های غیرطبیعی یا مناطق سخت قضاوت کند.
نه آزمایش پروستات و نه معاینه دیجیتال رکتال اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات را برای پزشک فراهم نمی کنند. نتایج غیر طبیعی در این آزمایشات ممکن است پزشک شما را به توصیه نمونه برداری از پروستات سوق دهد.
در طی این روش، نمونه های بافت برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می شوند. تشخیص سرطان براساس نتایج نمونه برداری است.
عوامل بزرگی پروستات
بزرگ شدن پروستات تقریبا در تمامی مردان همگام با افزایش سن اتفاق می افتد. بزرگی پروستات اغلب با نام هایپر پلازی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود. این بیماری سرطان نبوده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.
پروستات غده ای است که مایع حمل کننده اسپرم را تولید می کند. غده پروستات میزراه را احاطه کرده است. میزراه مجرایی است که ادرار را از بدن خارج می کند. بزرگی پروستات اغلب با نام هایپر پلازی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود. این بیماری سرطان نبوده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی دهد.
علت اصلی بزرگی پروستات نامشخص است. عوامل مرتبط با سن، تغییرات در سلول های بیضه و سطح هورمون تستوسترون می توانند در بزرگ شدن این غده نقش داشته باشند. مردانی که در جوانی بیضه های خود را تخلیه کرده اند به بزرگی خوش خیم پروستات دچار نمی شوند. تخلیه بیضه ها می تواند ناشی از عواملی همچون سرطان بیضه باشد. همچنین در صورتی که بیضه ها پس از بزرگی خوش خیم پروستات برداشته شوند، پروستات شروع به کوچک شدن خواهد کرد. با این حال، این مورد درمان استانداردی برای بزرگی پروستات نیست.
حقایقی درباره بزرگی پروستات:
- احتمال ابتلا به بزرگی پروستات همگام با افزایش سن بیشتر می شود.
- هایپر پلازی خوش خیم پروستات به قدری رایج است که گفته می شود تمامی مردان در صورت داشتن عمر کافی به آن دچار می شوند.
- مقدار اندکی بزرگی پروستات در بسیاری از مردان بالای 40 سال وجود دارد. بیش از 90 درصد مردان بالای 80 سال به این مشکل دچار هستند.
- هیچ عامل خطری به جز داشتن بیضه هایی با عملکرد سالم در ارتباط با بزرگی پروستات یافت نشده است.
عکس پروستات طبیعی
بیماری های پروستات
برخی اختلالات حین تکامل می توانند غده پروستات را تحت تاثیر قرار دهند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پروستاتیت: عفونت و التهاب پروستات است.
آدنومای پروستات: با نام هایپر پلازی یا بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) نیز شناخته می شود.
سرطان پروستات: به تولید سلول های غیر طبیعی و بدخیم در غده پروستات گفته می شود.
پروستاتیت
کلمه پروستاتیت یا عفونت پروستات به تورم پروستاتی گفته می شود که معمولا در مردان 30 تا 50 ساله بروز می دهد. از آنجایی که پروستات با مجاری تناسلی و ادراری ارتباط دارد، عفونت های باکتریایی در میزراه یا کل مجاری ادراری می توانند پروستات را نیز آلوده کرده و سبب التهاب آن شوند. مجاری ادراری بدن شامل مثانه، میزنای ها، کلیه ها و میزراه می شوند.
یک مطالعه در سال 2005 بیان داشت که میزان بروز سالانه پروستاتیت در مردان 1.26 مورد به ازای هر 1000 نفر است. رایج ترین علائم این بیماری تب، علائم ادراری، درد ناحیه پایینی شکم، درد عضلانی و درد پروستات در هنگام آزمون دیجیتال مقعدی است. از جمله علائم ادراری می توان به فوریت در دفع ادرار، احساس سوزش و ادرار متناوب اشاره کرد. پروستاتیت با مصرف دارو های آنتی بیوتیک درمان می شود.
بزرگی خوش خیم پروستات
آدنوما یا هایپرتروفی بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) به افزایش غیر طبیعی حجم پروستات گفته می شود. این بیماری خوش خیم بوده و اغلب پس از ایجاد علائم ادراری همچون تکرر ادرار، نشت ادرار یا اختلال در فعالیت جنسی تشخیص داده می شود.
آدنوما به بزرگی پروستاتی گفته می شود که بر میزراه فشار آورده و سبب بروز علائم شود. نیمی از پروستاتیت ها به درمان پزشکی هایپر تروفی خوش خیم پروستات منتهی می شوند. به طور میانگین، 1 نفر از هر 10 مرد جهت درمان بزرگی خوش خیم پروستات به درمان جراحی نیاز خواهد داشت. میزان بروز این بیماری همگام با افزایش سن بیشتر می شود. بزرگی خوش خیم پروستات در بیش از 80 درصد مردان بالای 80 سال وجود دارد. با این حال، تغییرات ایجاد شده در اثر این پدیده مشکلی برای همه مردان به وجود نخواهند آورد.
در نبود عوارضی همچون احتباس، عفونت و نارسایی کلیوی، درمان دارویی اولین اقدام درمانی است. در بخش دوم جراحی پروستات با هدف احیای مسیر ادراری انجام می شود.
سرطان پروستات
بدن انسان از سلول هایی ساخته شده است که در طول زندگی تقسیم شده و تولید مثل می کنند. گاهی اوقات، سلول های جدید ناقص بوده و با تقسیم بی رویه، سلول های بدخیم و غیر طبیعی بیشتری را به وجود می آورند که به این وضعیت سرطان گفته می شود. اغلب سرطان های پروستات در دسته آدنوکارسینوما جای گرفته و از سلول های پوششی پروستات رشد می کنند. سرطان پروستات رایج ترین سرطان در مردان است که هر ساله بیش از 1 میلیون مورد ابتلای جدید در سرتاسر دنیا تشخیص داده می شود.
با این حال، از آنجایی که سرطان پروستات یک بیماری با روند پیشرفت آهسته است بیشتر مردان مسن را تحت تاثیر قرار داده و مرگ و میر ناشی از آن در حد اعتدال است. خطر ابتلا به سرطان پروستات همگام با افزایش سن بیشتر می شود. خطر ابتلای مردان به سرطان پروستات در افراد دارای سابقه خانوادگی پس از 45 سال و در افراد دیگر پس از 50 سال بیشتر می شود. بیشترین تعداد مبتلایان در میان مردان 70 ساله وجود دارد.
تمامی سرطان های پروستات شدت یکسانی نداشته و 80 درصد آن ها در مرحله اولیه و ناحیه ای تشخیص داده می شوند. روند پیشرفت بیماری معمولا آهسته است. سرطان پروستات معمولا هیچ علامت اختصاصی نداشته و می تواند در حین یک غربالگری پیشنهادی یا معاینه بزرگی پروستات تشخیص داده شود. غربالگری سرطان پروستات شامل آزمایش های متعددی می شود که آزمایش PSA خون، معاینه دیجیتال مقعد و نمونه برداری پروستات از جمله آن ها به شمار می روند.
انجام مجموعه ای از آزمایش های تصویر برداری برای تایید پزشک و تعیین مرحله بیماری انجام می شوند. هدف تعیین مرحله بیماری، تعیین دقیق ناحیه ای بودن یا انتشار یافتن سرطان به نواحی دیگر است. پس از آنکه ابتلا به سرطان تشخیص داده شد، متخصص اورولوژی برنامه درمانی فرد را با او در میان خواهد گذاشت.
عوامل خطر ساز در سرطان پروستات
- سن
- عوامل وراثتی
- ریشه نژادی
- رژیم پر چرب
- عوامل دیگری همچون سبک زندگی کم تحرک، چاقی و …
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران
رضا شنبه ۴ آذر ۲( 5 ماه پیش) تعداد بازدید: 38 مشاهده پرسش 