علت بزرگ شدن پروستات چیست و چگونه درمان می شود؟

برای بسیاری از عزیزان سوال پیش می آید که پروستات چیست و چرا بزرگ شدن پروستات به این اندازه برای جامعه سلامت کشور مهم است. پروستات مایعی ترشح می کند که باعث تغذیه و محافظت اسپرم می شود. در طول انزال، پروستات این مایع را به مجرای ادرار فشار می دهد و با اسپرم به عنوان اسپرم دفع می شود.

پروستات چیست؟

پروستات غده ای به اندازه ی گردو است که بین مثانه و آلت تناسلی قرار گرفته است. پروستات عضوی از دستگاه تناسلی مردانه است و در کنار مجرای ادراری قرار دارد و موقع انزال جنسی مایعی سفید رنگ ترشح می کند که تقریبا یک سوم حجم منی را این مایع قلیایی تشکیل می دهد.

پروستات کجاست؟

پروستات در شکم، جلوی راست روده و مابین آلت تناسلی و مثانه قرار دارد. مجرای ادراری، لوله ای است که اسپرم را از بیضه و ادرار را از مثانه و از طریق آلت تناسلی بیرون می آورد و همچنین از پروستات عبور می کند. این غده در باروری مردان نقش دارد و مایع پروستات را که بخشی از مایع منی است ، می سازد و ترشح می کند.

علت بزرگ شدن پروستات چیست؟

بعد از 40 سالگی به دلایل مختلفی در مردان شاهد بزرگ شدن پروستات هستیم که می تواند بر مسیر ادرار و همچنین باروری مردان موثر باشد.

هیپرپلازی و رشد خوش­خیم پروستات را بزرگ شدن پروستات یا BPH می گویند. این بیماری در بین مردان بالای 40 سال بسیار شایع است. این افزایش در اندازه پروستات خوش­خیم می باشد. در ادامه با این بیماری بیشتر آشنا می شوید.

علت بزرگ شدن پروستات تاکنون مشخص نشده ولی دلیل مبتلا شدن به پروستات در آن دخیل هستند:

✳ سابقه فامیلی

✳ چاقی

✳ بیماری دیابت

✳ عدم فعالیت

درد پروستات کجاست؟

التهاب پروستات علت پروستاتیت مزمن، شبیه میکروب عفونت ادراری است. علائم پروستاتیت ممکن است زیاد شود یا از بین رود. زمانی که بیماری تظاهر به درد و ناراحتی می کند و این درد را در ناحیه آلت، اطراف مقعد، در ناحیه پشت و بالای استخوان پوبیس در فرد بیمار احساس می کند در واقع همان درد پروستات است. در این مواقع دفع مدفوع همراه با درد است و درد در بیضه‌ها منتقل می شود.

اندازه طبیعی پروستات

پروستات در سنین کودکی تا پیش از بلوغ اندازه کوچکی دارد و در هنگام بلوغ شروع به رشد کرده و معمولا در حدود 20 سالگی به اندازه ای ثابت می رسد. محدوده اندازه طبیعی پروستات در مردان بالغ از لحاظ حجمی 30 cc سی سی یا همان 30 سانتی متر مکعب یا به زبان ساده به اندازه یک گردو است.

پس از 40 سالگی معمولا پروستات شروع به بزرگ شدن کرده و به اندازه یک توپ گلف می رسد.

محدوده وزنی پروستات در منابع مختلف اعداد متفاوتی ذکر شده است. ولی می توان گفت پروستات بالغ در جوانی بین 7 تا 20 گرم وزن دارد. این محدوده وزنی در میان سالی به 60 گرم می رسد.

محاسبه اندازه پروستات

هنگام تصویر برداری از پروستات می توان طول و عرض و ارتفاع آن را در تصویر حاصله از MRI به دست آورد.

همان طور که بالاتر گفته شد، متناسب با سن، حجم پروستات ممکن است افزایش پیدا کند و حجم بیش از 30 سانتیمتر مکعب، بزرگی پروستات محسوب می شود.

علائم ادراری بزرگ شدن پروستات

✅ تند تند ادرار کردن یا تکرر ادرار

✅ شروع ادرار کردن با ناراحتی

✅ کاهش فشار ادرار

✅ عدم توانایی در ادرار

✅ عدم کنترل ادرار

✅ شب بیدار شدن برای ادرار

افراد مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته مبتلا به همین علائم ادراری هستند، بنابراین پزشک باید دقت کافی داشته باشد که این دو بیماری را از هم تشخیص بدهد.

علائم خطرناک پروستات

☑ تکرر ادرار

☑ شب ادراری

☑ برای تخلیه ادرار به سرعت به توالت رفتن

☑ بی اختیاری ادرار

☑ شروع شدن ادرار با تاخیر صورت می گیرد.

☑ قطع و وصل شدن جریان ادرار

☑ کم شدن فشار ادرار

☑ زور زدن برای خروج ادرار

☑ احساس عدم تخلیه کامل مثانه

☑ ادرار قطره قطره

☑ درد مثانه یا درد موقع ادرار کردن

علت خون در ادرار مردان

وقتی پروستات بزرگ می شود، راه خروجی ادرار از مثانه که گردن مثانه می­ باشد بسته می­ شود و باعث علائمی نظیر شکم درد یا احساس دائم پری مثانه، تکرر ادرار و بند آمدن ادرار می ­شود. هیپرپلازی خوش­خیم پروستات یک بیماری پیشرونده می ­باشد و اگر درمان نشود ادرار از مثانه کامل خارج نمی­ شود و ادرار باقیمانده باعث عفونت ادراری می ­شود.

دلایل مبتلا شدن به پروستات

بیماری پروستات، بیماری مردان بعد از 40 سالگی است. دو عدد ماده در پروستات وجود دارد که با بالا رفتن سن مقدار آن­ها نیز افزایش می­ یابد. این دو ماده باعث می شوند که هورمون­ جنسی مردانه را که  تستوسترون می باشد آن را به استروژن و DHT تبدیل کند و در نتیجه باعث بزرگی پروستات شوند.

پروستات از چند قسمت تشکیل شده است، به­ طوری که بزرگی خوش­خیم در یک قسمت از پروستات و سرطان پروستات در قسمت دیگر پروستات بوجود آید.

تشخیص بزرگی پروستات

پزشک با استفاده از موارد زیر می تواند بزرگ شدن پروستات را در بیمار تشخیص دهد:

✔ علائم ادراری در بیمار

✔ معاینه مقعدی از بیمار

✔ آزمایش ادرار

✔ انجام آزمایش PSA  برای تشخیص سرطان

شدت علائم ادراری الزاماً ارتباطی با بزرگی پروستات ندارد. ممکن است یک پروستات کوچک علائم شدید ایجاد کند، در حالی­که برعکس یک پروستات بسیار بزرگ علائم ادراری شدید نداشته باشد، بنابراین شدت علائم ادراری در بیمار ارتباطی به برزگی پروستات ندارد.

آزمایشات پروستات

معاینه رکتال دیجیتال (DRE): پزشک انگشت خود را به راست روده وارد کرده و پروستات را احساس می کند. این معاینه می تواند گاهی اوقات بزرگ شدن پروستات، توده ها یا ندول های سرطان پروستات یا حساسیت به لمس ناشی از پروستاتیت را تشخیص دهد.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): پروستات پروتئینی به نام PSA تولید می کند که با آزمایش خون قابل اندازه گیری است. اگر PSA زیاد باشد، احتمال سرطان پروستات بیشتر است، اما بزرگ شدن پروستات نیز می تواند باعث PSA بالا شود.

سونوگرافی پروستات (سونوگرافی ترانس رکتال): یک پروب سونوگرافی به راست روده وارد می شود و آن را به پروستات نزدیک می کند. سونوگرافی اغلب با نمونه برداری برای آزمایش سرطان پروستات انجام می شود.

بیوپسی پروستات: سوزنی به پروستات وارد می شود و اندکی از بافت خارج می شود تا سرطان پروستات بررسی شود. این کار معمولاً از طریق راست روده انجام می شود.

دلایل بزرگ شدن پروستات در جوانی

وقتی مرد به حدود 25 سالگی می رسد، پروستات او رشد می کند. این رشد طبیعی، هیپرپلازی خوش خیم پروستات نامیده می شود و شایعترین علت بزرگ شدن پروستات است و یک بیماری خوش خیم است که منجر به سرطان پروستات نمی شود.

یکی از علت های بزرگ شدن پروستات در جوانان می تواند تغییر هورمون جنسی مردانه باشد. بر اساس مطالعات علت بزرگی پروستات در مردان جوان می تواند علل اولیه مثل علل ژنتیکی، هر گونه سابقه ناهنجاری های بیضه یا برخی تغییرات هورمونی غیر طبیعی باشد. بزرگی پروستات تاثیری در کاهش توان جنسی ندارد و فعالیت جنسی هم تاثیری در کوچک یا بزرگ شدن پروستات ندارد.

برخی از علائم بزرگ شدن پروستات در جوانان شامل موارد زیر است:

• بیدار شدن از خواب در شب برای دفع ادرار
• باریک آمدن ادرار
• تکرر ادرار
• احساس عدم تخلیه کامل ادرار
• قطع و وصل شدن ادرار

درمان بزرگی پروستات

درمان بزرگی پروستات با توجه به شدت علائم ادراری تفاوت دارد. اگر علائم ادراری خفیف باشند، بیمار با تغییر روش زندگی روزانه، می تواند علائم خود را تا حد زیادی کاهش پیدا دهد.

اگر بیمار مبتلا به علائم ادراری متوسط باشد با استفاده از دارو تا 40 درصد بهبودی حاصل می ­شود. یعنی 40 نفر از 100 نفر و اگر علائم شدید باشد روش درمانی جراحی می­ باشد.

تغییر روش زندگی روزانه شامل کاهش وزن، ورزش و ممانعت از خوردن کافئین می ­باشد. داروهایی که برای درمان متوسط استفاده می ­شوند شامل امنیک و فنتراید می ­باشند.

حدود 210 میلیون نفر در دنیا مبتلا به بزرگی خوش­خیم پروستات هستند. علائم ادراری معمولاً بعد از 40 سالگی ظاهر می­ شوند. بیش از نیمی از افراد بالا 50 سال به این بیماری مبتلا هستند. بعد از 80 سالگی بیش از 90 درصد مردان مبتلا به این بیماری هستند.

درمان پروستات بزرگ شده عبار اند از:

✔ آلفا بلاکرها: آلفا بلاکرها در مردان با علائم بزرگ شدن پروستات، عضلات اطراف مجرای ادرار را شل می کنند. سپس ادرار آزادتر خارج می شود.

✔ مهار کننده های آلفا ردوکتاز: این داروها سطح یک نوع تستوسترون (DHT) را کاهش می دهند. وقتی DHT کمتری وجود داشته باشد، پروستات کوچک می شود و جریان ادرار را بهبود می بخشد.

✔ جراحی برای بزرگ شدن پروستات: معمولاً داروها علائم بزرگ شدن پروستات را برطرف می کنند، اما برخی از مردان برای بهبود علائم و جلوگیری از عوارض به جراحی نیاز دارند.

درمان سرطان پروستات

سرطان پروستات بر خلاف بسیاری از سرطان­ ها از سرعت کمی برخوردار است. اگر سرطان پروستات به کندی رشد کند و محدود به پروستات باشد، ممکن است نیازی به درمان نباشد و برعکس در مواردی که سرعت رشد آن سریع باشد، نیاز به درمان الزامی می باشد و باید هر چه سریعتر انجام شود. در این حالت درمان سرطان پروستات با جراحی باز انجام می شود که نتیجه ی آن معمولا بسیار موفقیت آمیز است.

✔ پروستاتکتومی: جراحی سرطان پروستات که پروستاتکتومی نامیده می شود، پروستات را با هدف از بین بردن تمام سرطان ها خارج می کند.

✔ پرتودرمانی: پرتودهی سلولهای سرطانی پروستات را از بین می برد در حالی که آسیب سلولهای سالم را به حداقل می رساند.

✔ کاشت بذر رادیواکتیو: بجای تابش پرتوی از خارج بدن به پروستات، می توان بذرهای رادیواکتیو را در پروستات کاشت تا سلولهای سرطانی را از بین ببرد.

✔ کرایوتراپی: کرایوتراپی شامل از بین بردن سلولهای سرطانی پروستات با انجماد آنها است.

✔ هورمون درمانی: سلولهای سرطانی پروستات در پاسخ به هورمون ها رشد می کنند. هورمون درمانی به جلوگیری از این اثر کمک می کند.

✔ شیمی درمانی: وقتی سرطان پروستات پیشرفت کند، شیمی درمانی ممکن است به کاهش شیوع سرطان کمک کند.

✔ آزمایشات بالینی: از طریق آزمایشات بالینی سرطان پروستات، محققان اثرات داروهای جدید را بر روی گروهی از داوطلبان مبتلا به سرطان پروستات آزمایش می کنند.

✔ پروستاتیت حاد و مزمن: بسته به نوع پروستاتیت ، درمان شامل آنتی بیوتیک ، سایر داروها و یا جراحی است.

جلوگیری از بزرگ شدن پروستات

در صورت رعایت موارد زیر می توانید خطر ابتلا به بزرگ شدن پروستات را کاهش دهید:

یک رژیم غذایی سالم و پر از میوه و سبزیجات انتخاب کنید. از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید. میوه ها و سبزیجات حاوی ویتامین ها و مواد مغذی بسیاری هستند که می توانند به سلامتی شما کمک کنند.

بیشتر روزهای هفته ورزش کنید. ورزش سلامت کلی شما را بهبود می بخشد، به شما در حفظ وزن کمک می کند و روحیه شما را بهبود می بخشد. سعی کنید بیشتر روزهای هفته ورزش کنید.

وزن سالم داشته باشید. اگر وزن فعلی شما سالم است، با انتخاب رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر روزهای هفته برای حفظ آن تلاش کنید. در صورت نیاز به کاهش وزن در تهیه برنامه ای برای کاهش وزن سالم از پزشک خود کمک بخواهید.

چه بیمارهایی با برزگی پروستات اشتباه گرفته می شوند؟

✳ فلج عصبی مثانه

✳ بیماری مثانه مثل سرطان مثانه

✳ بیماری مجرا مثل سنگ مجرا، تنگی مجرا

✳ عفونت ادراری

✳ بیماری التهاب و عفونت پروستات

 برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران