بزرگی خوش خیم پروستات، علائم و درمان آن
هیپرپلازی خوش خیم پرستات، شایع ترین بیماری در سنین بعد از ۴۰ سالگی است و علائم این بیماری شامل تکرر ادرار، سوزش ادرار، کاهش فشار ادرار و باریک شدن ادرار، ادرار قطره قطره، تخلیه نشدن کامل ادرار است. هرچه سن بیمار بیشتر شود علائم شدیدتر می شوند و ممکن است به احتباس ادراری منجر شود زیرا علائم به آرامی بیشتر میشوند. در بعضی بیماران ممکن است این علائم بهبود یابد یا برای سالهای متمادی بدون تغییر بماند و در بعضی بیماران نیز علائم به صورت فوری تشدید میشوند و منجر به احتباس حاد ادراری میشود.
- افراد بین سن ۷۰ تا ۷۹ ساله، ۸ برابر بیشتر از افراد ۴۰ تا ۴۹ ساله دچار احتباس ادراری می شوند و در افرادی که فشار ادرار آن ها کمتر از ۱۰ سی سی در ثانیه باشد، احتباس ادراری چهار برابر بیشتر از کسانی است که فشار ادرار در آن ها بیشتر از ۱۲ سی سی در ثانیه است.
- فردی که حجم پروتستاتش بیشتر از ۳۰ سی سی باشد، احتمال ابتلا به احتباس ادراری، سه برابر بیشتر از فردی است که پروتستاتش کمتر از ۳۰ سی سی باشد. بنابراین احتباس ادراری با سن بیمار و وجود علائم، ارتباط مستقیم دارد. به طور کلی در بیماری خوش خیم پروستات، علائم به آهستگی شدت مییابند و بعضی از بیماران درمقایسه با دیگران در ریسک بالای پیشرفت بیماری هستند.
- ۱۲ درصد از ۷۵ درصد بیمارانی که علائم شدید دارند، دچار احتباس ادراری می شوند. سن بالای بیمار، شدید بودن علائم، بزرگی بیش از حد پروستات و PSA بالا، از عواملی هستند که منجر به عمل جراحی افراد میشود.
علائم ادراری تحتانی در چه مواردی دیده می شود؟
۱. بزرگی خوش خیم پروستات
۲. سرطان مثانه
۳. سنگ انتهای حالب
۴. تنگی مجرا
۵. جسم خارجی در مثانه
۶. عفونت ادراری
۷. مثانه عصبی
۸. پروستاتیت مزمن لگنی
۹. ضعف عضلانی مثانه
۱۰. شب ادراری زیاد
۱۱. فعالیت بیش از حد مثانه
شیوع بالا و پاتوفیزیولوژی متعدد، ایجادکننده علائم ادراری است که خود منجر به تشخیص صحیح بزرگی خوش خیم پروستات میشود.
توجه: توصیه های لازم تشخیصی برای فرد مبتلا به علائم ادراری تحتانی (LUTS) شامل گرفتن شرح حال کامل پزشکی از بیمار است و شدت علائم و اثرات آن بر کیفیت زندگی باید بررسی و مشخص شود. برای بررسی علائم ادراری (LUTS)، بیمار باید روزانه علائم ادراری خود را به مدت سه روز گزارش دهد و در فرد مبتلا به علائم ادراری، معاینه انگشتی از راه مقعد و انجام آزمایش کامل ادرار و PSA ضروری است.
انجام آزمایش PSA برای رد کردن سرطان پروستات
بررسی عملکرد کلیه ها با انجام آزمایشات مربوط و همچنین اگر بیمار کاندید عمل جراحی است، باید هیدرونفرز کلیه ها بهبود یابد لذا بررسی و تعیین مقدار ادرار باقیمانده در مثانه باید صورت گیرد. اندازه گیری سرعت ادرار کردن بیمار با یوروفلومتری از اقدامات و بررسی های اولیه در فرد مبتلا به بزرگی خوش خیم پروستات است. انجام این آزمایش، قبل از هرگونه اقدام درمانی ضروری است و همزمان سونوگرافی کلیه ها ضروری است.
- انجام تصویربرداری از پروستات زمانی که هدف درمان طبی است الزامی است.
- انجام یورتروسیستوسکوپی در فرد مبتلا به بزرگی خوش خیم پروستات قبل از عمل جراحی، الزامی است.
- اندازه گیری فشار ادرار قبل از درمان و یا زمانی که به نظر می رسد علائم ادراری مربوط به بزرگی خوش خیم پروستات نیست باید انجام شود.
- اندازه گیری فشار ادرار (PFS)، در مردی که کاندید عمل است و بیشتر از ۱۵۰ سی سی ادرار نمی کند، ضروری است.
- اندازه گیری فلومتری در فرد مبتلا به علائم ادراری با ادرار باقیمانده ۳۰۰ سی سی، ضروری است.
- اندازه گیری فشار ادرار (فلومتری)، در فردی که کاندید عمل جراحی است و بالای ۸۰ سال سن دارد، الزامی است و در افراد زیر ۵۰ سال هم فلومتری باید انجام شود.
درمان پروستات خوش خیم
برای آن دسته از بیماران که دارای علائم خفیف و متوسط هستند به طوری که برای بیمار آزاردهنده نیست، می توان پیگیری انجام داد و برای آن دسته از بیماران که علائم متوسط و شدید دارند، داروی آلفا (α) بلوکر توصیه میشود.
- برای بیمارانی که دارای علائم ادراری متوسط تا شدید هستند و شانس ریسک پیشرفت بیماری را دارند و پروستات آن ها بیشتر از ۴۰ سی سی است، داروی S-ARIS توصیه میشود.
- افرادی که ادرار باقیمانده بیشتر از ۱۵۰ سی سی دارند داروی آنتی موسکارونیک نباید تجویز شود و در بیمارانی که از شب ادراری رنج می برند باید از داروی آگونیست بتا استفاده کرد.
- در بیمارانی که علائم ادراری متوسط تا شدید دارند می توان از داروی سیلد نافیل و یا تادالافیل استفاده کرد. درمان دارویی دو ترکیبی شامل آلفا (α) بلوکر و S-ARIS در افرادی که علائم متوسط تا شدید ادراری دارند و حجم پروستات بیشتر از ۴۰ سی سی است توصیه میشود.
- درمان دارویی دوترکیبی در افرادی که ادرار باقیمانده بیشتر از ۱۵۰ سی سی دارند توصیه نمیشود.
درمان جراحی چه وقت ضرورت پیدا می کند؟
- وقتی بیمار دچار احتباس مکرر می شود
- بی اختیاری ادراری
- عود عفونت ادراری
- سنگ مثانه یا دیورتیکول
- ادرار خونی که نسبت به درمان جواب ندهد.
- زمانی که کلیه دچار تخریب شده باشد و ممکن است همراه با کم کاری کلیه باشد یا نه. در این صورت حتما باید عمل انجام شود.
- زمانی که با تجویز دارو علائم ادراری بهبود پیدا نکند و حجم ادرار باقیمانده زیاد باشد.
انواع عمل جراحی پروستات
- رزکسیون پروستات (TUR-P) با علائم ادراری شدید و اندازه پروستات بین 30 تا 80 سی سی
- جراحی لیزر از نوع YAG که در مرحله بعدی قرار می گیرد
- انسزیون پروستات (TUIP) در بیماران مبتلا به علائم متوسط تا شدید، زمانی که اندازه پروستات آن ها کمتر از 30 سی سی باشد
- عمل جراحی باز در زمانی صورت میگیرد که حجم پروستات بیشتر از 80 سی سی باشد.
عوارض جراحی پروستات
- ترانسفوزنون خون
- ترومبوفلبیت
- اورکیت
- تنگی مجرا
- تنگی گردنه مثانه
- اختلال جنسی
- بیاختیاری ادرار
پیگیری:
بیمارانی که بدون درمان دارویی یا عمل جراحی تحت پیگیری هستند، باید 6 ماه بعد و سپس سالیانه پیگیری آن ها ادامه یابد، چنانچه علائم تشدید شده باشد ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشند.
- بیمارانی که تحت درمان با داروی خوراکی هستند باید 4 تا 6 ماه بعد مجددا ویزیت شوند و چنانچه علائم بهبود یافته باشد، هر 6 ماه باید ویزیت شوند.
- بیمارانی که تحت درمان با مهارکننده 5α-Reductase هستند، ابتدا 12 هفته بعد و سپس 6 ماه بعد باید ویزیت شوند.
- بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند و سوند آن ها بعد از عمل خارج می شود و علائمی ندارند نیازی به پیگیری ندارند.