تحرک اسپرم به توانایی حرکت موثر اسپرم گفته می شود. از آن جایی که اسپرم برای رسیدن به تخمک و بارور کردن آن باید از مجرای تناسلی زن عبور کند تحرک اسپرم معیار مهمی در باروری به شمار می رود. تحرک کم اسپرم ها می تواند عاملی برای ناباروری مردان باشد. در این مقاله به اثرات، عوامل و اقدامات لازم در زمینه تحرک اسپرم برای بارداری پرداخته می شود.
تحرک اسپرم چیست؟
فهرست موضوعات
تحرک اسپرم به نحوه حرکت کردن اسپرم اشاره داشته و بر باروری تاثیر گذار است. اسپرم ها دارای دو نوع حرکت پیش رونده و غیر پیش رونده هستند. تحرک پیش رونده گونه ای از حرکت است که اسپرم را در خطی مستقیم یا دایره ای بزرگ به پیش می برد.
چرا اسپرم شنا می کند؟
اسپرم های دارای حرکت غیر پیش رونده خطی مستقیم را در پیش نگرفته یا در دایره هایی بسیار کوچک شنا می کنند. اسپرم ها برای عبور از مخاط دهانه رحم و بارور کردن تخمک زنان باید حرکت پیش رونده ای به مقدار حداقل 25 میکرو متر در ثانیه داشته باشند. هنگامی که کمتر از 32 درصد اسپرم ها دارای حرکت موثر باشند فرد مبتلا به کم تحرکی اسپرم یا آستنوزوسپرمی تشخیص داده می شود.
عوامل کم تحرکی اسپرم ها
بیماری های مختلف بیضه ها می توانند سبب تحرک اندک اسپرم ها شوند. آسیب به بیضه ممکن است بر کیفیت اسپرم تاثیر گذار باشد. عوامل کم تحرکی اسپرم ها مختلف و در بسیاری از مواقع ناشناخته هستند. از جمله عوامل رایج آسیب بیضه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
✔ عفونت
✔ سرطان بیضه
✔ جراحی بیضه
✔ مشکل مادرزادی
✔ عدم نزول بیضه ها
✔ آسیب فیزیکی
مصرف طولانی مدت استروئید های آنابولیک می تواند تعداد و تحرک اسپرم ها را کاهش دهد. دارو هایی از جمله کانابیس و کوکائین همچون برخی گیاهان دارویی می توانند بر کیفیت منی تاثیر گذار باشند. واریکوسل به بیماری تورم ورید ها در کیسه بیضه گفته می شود که با تحرک پایین اسپرم ها ارتباط دارد.
تشخیص کم تحرکی اسپرم
آزمایش منی مفید ترین و پایه ای ترین تستی است که می تواند مشکلات باروری را در 90 درصد مردان تشخیص دهد. این آزمایش اطلاعات اسپرم و نحوه تعامل آن ها در مایع منی را ارزیابی می کند.
نمونه این آزمایش معمولا از طریق خود ارضایی به دست می آید. در این آزمایش از فرد خواسته می شود جهت افزایش حجم منی به مدت 2 تا 7 روز قبل از جمع آوری نمونه از برقراری رابطه جنسی خودداری کند.
جهت دستیابی به نتایج کامل آزمایش اسپرم، جمع آوری تمام مایع منی در یک ظرف استریل ضروری است. گاهی اوقات می توان از طریق رابطه جنسی نیز نمونه منی را تهیه کرد که در این زمان از کاندوم های مخصوص یا تکنیک بیرون کشیدن قبل از انزال استفاده می شود.
افراد باید از مصرف کاندوم های تجاری و متداول جهت جمع آوری نمونه اجتناب کنند زیرا بسیاری از این موارد حاوی مواد روان کننده یا اسپرم کش هستند. نمونه ها بنا بر دلایل متعددی از جمله مدت اجتناب از رابطه جنسی و بیماری متفاوت هستند.
مقدار طبیعی اسپرم در مایع منی
تعداد اسپرم ها و تحرک اسپرم برای بارداری موثر است. تعداد غیر طبیعی اسپرم ها می تواند بیانگر وجود یک مشکل زمینه ای باشد. تعداد طبیعی اسپرم ها 15 تا 200 میلیون اسپرم به ازای هر میلی لیتر منی است.
هر تعدادی کمتر از 15 میلیون اسپرم بر میلی لیتر یا 39 میلیون اسپرم در هر بار انزال پایین به شمار می رود. به تعداد پایین اسپرم ها اولیگواسپرمی گفته می شود. مقادیر بالا در تعداد اسپرم ها اعدادی بالای 200 میلیون اسپرم بر میلی لیتر هستند.
اندازه گیری تحرک اسپرم در آزمایش تفسیر مایع منی
آزمایش منی شامل مقادیر زیر می شود:
- تعداد اسپرم ها (حجم)
- شکل اسپرم ها
- تحرک اسپرم ها
نتایج آزمایش ها بسته به سن، جنسیت، سابقه سلامت، روش به کار رفته در آزمایش و موارد دیگر متغییر هستند. امکان دارد، نتایج آزمایش بیانگر وجود مشکل نباشند. افراد باید جهت تفسیر نتایج آزمایش های خود به پزشک مراجعه کنند.
مقادیر طبیعی برای هر فرایند به شرح زیر هستند:
حجم: 2 تا 5 میلی لیتر
زمان مایع شدن: این زمان 12 تا 20 دقیقه بوده و به مدتی گفته می شود که منی از حالت ژله ای به مایع تبدیل می شود.
PH یا اسیدیته: 7.2 تا 7.8
تعداد اسپرم ها: حداقل 20 میلیون در هر میلی لیتر
تحرک اسپرم ها: 60 تا 80 درصد دارای حرکت فعال
اندازه و شکل اسپرم ها (مورفولوژی): 70 تا 80 درصد دارای شکل طبیعی
در صورتی که نتایج فرد خارج از محدوده های ذکر شده باشند امکان کاهش قدرت باروری وجود خواهد داشت. البته، گاهی اوقات مردان دارای تعداد اسپرم اندک بارور بوده و مردان دارای تعداد اسپرم بالا نابارور هستند. افرادی که وازکتومی انجام داده اند برای بررسی موفقیت جراحی خود به انجام این تست نیاز دارند. وازکتومی یک فرایند جراحی است که در آن از ورود اسپرم ها به مایع منی جلوگیری می شود.
چرا تعداد اسپرم ها برای بارداری اهمیت دارد؟
در صورت تلاش برای بارداری به روش طبیعی، اغلب به مقادیر مناسبی از اسپرم ها مورد نیاز است. با این که تنها یک اسپرم و یک تخمک برای باردار شدن کافی است اما تحرک بیشتر اسپرم های سالم شانس بارداری را افزایش می دهند.
حتی در صورت عدم تلاش برای باردار شدن، تعداد اسپرم ها می تواند برای سنجش سلامت کلی بدن موثر باشد. یک مطالعه دریافت که مردان دارای تعداد اسپرم پایین نسبت به دیگران دارای درصد چربی بیشتر و فشار خون بالا تری هستند.
درصد چربی بدن بر اساس شاخص توده بدنی و اندازه دور کمر به دست می آید. همچنین احتمال ابتلا به سندرم متابولیک، دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی در این افراد بیشتر است. به همین دلیل، در صورت تشخیص ابتلا به تعداد پایین اسپرم ها پزشک سطح تستوسترون، سبک زندگی و سلامت کلی بدن فرد را سنجش می کند.
تحرک اسپرم چه تاثیری بر باروری دارد؟
تحرک اسپرم ها بر باروی موثر است زیرا کاهش این تحرک احتمال باردار شدن را کاهش می دهد. مشکلات مرتبط با کیفیت اسپرم همچنین می توانند احتمال باردار شدن زنان را کمتر کنند. ناباروری مردان که اغلب در اثر تحرک پایین اسپرم ها به وجود می آید علتی رایج در ناکام ماندن تلاش زوج ها برای بارداری است. با این حال، امکان دارد زوج ها مشکلات دیگری را تجربه کنند که بر باروری تاثیر گذار است.
در برخی موارد، ناباروری می تواند در اثر عوامل زنانه همچون موارد زیر باشد:
✅ ذخیره تخمدانی اندک
✅ انسداد لوله فالوپ
✅ آندومتریوز
کم تحرکی اسپرم چگونه درمان میشود؟
ناباروری یا تحرک پایین اسپرم می تواند در اثر عوامل متعددی از جمله موارد زیر به وجود آمده باشد:
✅ عوامل ژنتیکی
✅ جراحی های گذشته
✅ سلامت عمومی
✅ بیماری های منتقل شونده جنسی
پزشک می تواند تحرک اسپرم های فرد را ارزیابی کرده و درمان مناسبی به او پیشنهاد دهد.
گزینه های درمانی احتمالی شامل موارد زیر هستند:
جراحی
در صورت ابتلا به واریکوسل یا انسداد مجاری اسپرم بر، جراحی ترمیمی یا اصلاحی پیشنهاد می شود.
مصرف آنتی بیوتیک
در صورتی که یک عفونت باکتریایی تحرک اسپرم ها یا باروری را تحت تاثیر قرار دهد پزشک مصرف دارو های آنتی بیوتیک را تجویز خواهد کرد.
دارو یا مشاوره
این موارد می توانند برای مشکلات جنسی همچون زود انزالی یا اختلال نعوظ استفاده شوند.
دارو ها و درمان های هورمونی
در مواردی که سطوح بالا یا پایین هورمون ها بر باروری تاثیر می گذارند، درمان هورمونی می تواند مفید باشد.
روش های بهبود تحرک اسپرم برای بارداری
در حالی که بسیاری از عوامل تحرک پایین اسپرم ها نیازمند مداخله پزشکی هستند، سبک زندگی نیز می تواند نقش داشته باشد. موارد زیر می توانند تحرک اسپرم برای بارداری را افزایش دهند:
1. کاهش وزن
چاقی یا اضافه وزن می توانند سبب کاهش تحرک اسپرم ها شوند. با رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم می توان وزن مناسب خود را حفظ کرد.
2. مصرف مکمل های ویتامینی
افراد باید تجویز آزمایش خون جهت بررسی کمبود ویتامین های بدن خود را از پزشک درخواست کنند. پزشک به افراد دارای کمبود ویتامین اضافه کردن مواد غذایی جدید به رژیم غذایی و مصرف مکمل ها را پیشنهاد خواهد داد.
3. اجتناب از سو مصرف مواد از جمله الکل، دارو یا تنباکو
4. پوشیدن شورت های باکسر نخی و آزاد
راه های احتمال بارداری با اسپرم کم تحرک
عوامل متعددی از جمله سبک زندگی یا بیماری های زمینه ای می توانند بر تحرک اسپرم برای بارداری تاثیر گذار باشند. در صورت پایین بودن تحرک اسپرم ها، پزشک گزینه های درمانی را برای بهبودی این وضعیت ارائه داده یا فرد را به متخصص اورولوژی ارجاع می دهد. افرادی که تحرک اسپرم پایینی داشته و مایل به فرزند دار شدن هستند می توانند گزینه های درمانی مختلفی از جمله موارد زیر را امتحان کنند:
- لقاح درون رحمی (IUI)
- لقاح مصنوعی (IVF)
- لقاح مصنوعی با تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
افراد می توانند درباره نگرانی ها و گزینه های درمانی پیش روی خود با پزشک مشورت کنند.
دکتر هوشنگ قوامی جراح کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران
فرزاد دوشنبه ۱۰ خرداد ۰( 2 سال پیش) تعداد بازدید: 256 مشاهده پرسش 