احساس ادرار کاذب در زنان
گاهی اوقات در هنگام دورهمی های دوستانه، رفتن به رخت خواب یا بدترین مواقع ممکن افراد احساس کاذب نیاز مجدد به دفع ادرار را تجربه کرده و مجبور به رفتن به توالت می شوند. این احساس کاذب به صورت گاه و بی گاه برای همه زنان به وجود می آید. با این حال، در صورت بروز مکرر این وضعیت، به جای اینکه فرد مثانه خود را کنترل کند، مثانه کنترل او را بر دست می گیرد. احساس ادرار کاذب می تواند به دلایلی مختلفی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در پایین رایج ترین عوامل این مشکل، زمان مراجعه به پزشک و نحوه کمک گرفتن در زمینه درمان ادرار کاذب بیان شده است.
با اینکه بدن هر زن با دیگری متفاوت است اما به طور کلی داشتن 6 تا 8 بار دفع ادرار در 24 ساعت برای زنان طبیعی است. بیشتر شدن تعداد دفعات از جمله دفع ادرار مکرر در شب (بیش از یک بار) بیانگر ابتلای فرد به داشتن احساس کاذب ادرار است. با اینکه تکرر و بی اختیاری ادرار معمولا با یکدیگر بیان می شوند اما یکسان نیستند. بی اختیاری ادرار به خروج غیر ارادی ادرار گفته می شود.
احساس ادرار کاذب می تواند زندگی روزانه افراد را مختل و پر استرس کند. رفت و آمد مکرر به توالت صرف نظر از اختلال در روتین و فعالیت های روزانه، مخصوصا در صورت عدم اطلاع از علت آن می تواند سبب احساس ناراحتی و نگرانی شود. ادرار کاذب ممکن است به تنهایی یا همراه با علائم دیگر بروز دهد. دانستن علت داشتن احساس ادرار کاذب اولین قدم به سمت کسب آرامش ذهنی است. اغلب، تکرر ادرار با درمان های ترکیبی برطرف شده و فرد می توان به روند طبیعی روزانه خود باز گردد.
علت داشتن احساس ادرار کاذب در زنان
عادت ها، بیماری ها و برخی شرایط زندگی می توانند سبب سپری کردن زمان زیادی در توالت شوند. در این مطلب 12 عامل احساس ادرار کاذب در زنان بیان شده است:
❎ 1- مصرف بیش از حد مایعات
در صورت مصرف بیش از حد مایعات، بدن مقدار اضافی را از طریق ادرار دفع می کند. نیاز بدن به آب بسته به محیط و سطح فعالیت متغییر است. با این حال، یکی از عوامل ادرار کاذب می تواند نوشیدن مایعات بیش از نیاز بدن باشد.
❎ 2- مصرف الکل، کافئین و دیگر مواد ادرار آور
مواد مدر یا ادرار آور ترکیباتی هستند که دفع ادرار را بیشتر می کنند. برخی مواد ادرار آور همچون الکل (آب جو، شراب و لیکور) و کافئین (قهوه، چای و نوشابه) شناخته شده هستند. شیرین کننده های مصنوعی نیز می توانند عملکردی همچون مواد ادرار آور داشته باشند. خوراکی ها و نوشیدنی های اسیدی همچون گوجه یا مرکبات دفع ادرار را افزایش می دهند. در صورت مصرف متداول هر کدام از این موارد، فرد دفعات بیشتری به توالت خواهد رفت. علاوه بر این موارد، عارضه جانبی برخی دارو ها همچون دارو های ضد فشار خون نیز می تواند افزایش دفع ادرار باشد.
❎ 3- عفونت مجاری ادرار (UTI)
اغلب زنان در طول زندگی خود حداقل به یک عفونت در مجاری ادرار خود ابتلا می یابند. این عفونت ها هنگامی بروز می دهند که یک باکتری یا عامل مهاجم دیگر بخشی از سیستم ادراری را آلوده کند. سیستم ادراری شامل مثانه، میزراه و کلیه ها می شود. علائم ابتلا به عفونت مجاری ادرار علاوه بر احساس ادرار کاذب شامل احساس سوزش ادرار تغییر رنگ ادرار، تب، احساس فشار یا ناراحتی در ناحیه کمر یا اطراف لگن و احساس مداوم نیاز به دفع ادرار حتی بلافاصله پس از دفع می شوند.
❎ 4- التهاب واژن (واژینیت)
در واژینیت، واژن و فرج به التهاب و درد دچار می شوند. این بیماری رایج دارای چندین عامل است که در اغلب موارد یک عفونت باعث بروز آن می شود. علاوه بر ناراحتی و درد ناحیه تناسلی، ادرار کاذب نیز می تواند از علائم ابتلا به واژینیت باشد. همچنین، امکان دارد در هنگام دفع ادرار خارش یا سوزش احساس شود. واژینیت می تواند با خروج ترشحاتی همراه باشد که دارای ویژگی های زیر هستند:
ترشحات غلیظ به رنگ سفید مایل به خاکستری و دارای بویی همچون بوی ماهی
ترشحات به رنگ زرد مایل به سبز و دارای ظاهری کف آلود
❎ 5- مثانه بیش فعال (OAB)
در بیماری مثانه بیش فعال همانطور که از نام آن پیداست، مثانه بیشتر از حد نیاز و به صورت مکرر خالی شده و احساس ادرار کاذب را به وجود می آورد. این بیماری با اینکه هر کسی را می تواند مبتلا کند اما در میان افراد سالمند رواج بیشتری دارد. البته، بیش فعالی مثانه به عنوان عارضه ای از پیری به شمار نمی رود. در حالی که عوامل متعددی می توانند مثانه بیش فعال را به وجود آورند، گاهی اوقات این بیماری هیچ علتی ندارد. صرف نظر از تکرر ادرار یک علامت رایج دیگر در بیش فعالی مثانه نیاز فوری و ناگهانی به دفع ادرار است.
❎ 6- سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی هنگامی بروز می دهد که عضلات داخل و اطراف مثانه تحریک شوند. علت دقیق این بیماری مشخص نبوده اما بیشتر در زنان بروز می دهد. با اینکه علائم می توانند گاه و بی گاه بوده و شدت آن ها بسته به هر فرد متفاوت باشد اما داشتن احساس ادرار کاذب یک شکایت رایج در مبتلایان به شمار می رود.
افراد مبتلا به سیستیت بینابینی معمولا در هر بار مقدار اندکی ادرار کرده و پس از آن باز هم احساس نیاز به دفع ادرار دارند. امکان دارد، مبتلایان به این بیماری فشار و درد مزمنی را در ناحیه لگن و شکم خود نیز احساس کنند. به دلیل وجود این علامت، سیستیت بینابینی با عنوان سندرم مثانه دردناک (PBS) نیز شناخته می شود.
❎ 7- سنگ های مثانه
سنگ های مثانه همچون سنگ های کلیوی هنگامی بروز می دهند که مواد معدنی در ادرار به یکدیگر چسبیده و توده های کوچک و سفتی را تشکیل می دهند. با این که شیوع این سنگ ها در مردان بیشتر است اما امکان ابتلای زنان نیز وجود دارد. علاوه بر تکرر ادرار، احساس سوزش ادرار و درد در ناحیه شکم از دیگر علائم ابتلا به سنگ های مثانه است.
❎ 8- بارداری
طبق یک باور عمومی رایج اما درست، زنان باردار بیش از دیگران به دفع ادرار نیاز پیدا می کنند. افزایش حجم رحم بر مثانه فشار وارد کرده و در نتیجه سبب تخلیه سریع تر آن می شود. این پدیده بخشی طبیعی از فرایند بارداری است. در صورت عدم وجود علائم دیگر، زنان چند هفته پس از بارداری به روتین قبلی خود در دفع ادرار باز می گردند.
❎ 9- استرس و اضطراب
احساس ادرار کاذب گاهی اوقات می تواند پاسخی به احساس نگرانی یا اضطراب باشد. علت دقیق این پدیده مشخص نیست اما می تواند شامل واکنش گریز و ستیز طبیعی بدن به استرس باشد. در صورت تجربه استرس در خانه، محل کار، زندگی اجتماعی یا مکان های دیگر یافتن روش های مدیریت استرس می تواند به کاهش ادرار کاذب کمک کند.
❎ 10- کاهش هورمون استروژن (همچون دوره یائسگی)
استروژن که اغلب به عنوان هورمون جنسی زنانه شناخته می شود می تواند در حمایت دو طرفه مثانه نقش ایفا کند. این گفته بدان معناست که در صورت افت سطوح استروژن، امکان دارد به دلیل جمع شدن مثانه تکرر و فوریت در ادرار تجربه شود. کاهش سطح هورمون استروژن همچنین می تواند فرد را وادار به دفع ادرار در شب نیز کند. احساس ادرار کاذب می تواند علامتی از دوره یائسگی نیز باشد. یائسگی دوره ای است که خونریزی ماهانه پایان یافته و معمولا اکثر زنان با رسیدن به حوالی سن 50 سالگی آن را تجربه می کنند. در حقیقت، کاهش سطح هورمون استروژن عامل بروز چندین علامت رایج در یائسگی است. خبر خوب این است که گزینه های درمانی خوبی همچون هورمون درمانی برای زنان یائسه و غیر یائسه وجود دارد.
❎ 11- ضعف عضلات کف لگن
عضلات کف لگن اندام های بسیاری را از جمله مثانه در سیستم ادراری نگه داشته اند. در صورت ضعیف شدن این عضلات، اندام های یاد شده از جای خود خارج شده و تکرر ادرار بروز می دهد. زایمان از راه واژن یکی از مواردی است که سبب کشیده شدن و از دست رفتن قدرت عضلات می شود. افزایش سن نیز می تواند به ضعیف شدن عضلات کف لگن منجر شود. اغلب اوقات، شناسایی ضعف عضلات کف لگن به عنوان عامل تکرر ادرار می تواند دشوار باشد. پزشک متخصص بیماری های ادراری زنان می تواند این چنین موارد را تشخیص داده و درمان کند.
❎ 12- دیابت
احساس ادرار کاذب مخصوصا در صورت همراهی با پرحجمی ادرار می تواند نشانه ابتلا به دیابت نوع 1 یا 2 باشد. بدن افراد مبتلا به دیابت نمی تواند به خوبی مقدار قند خون را کنترل کند. در نتیجه این وضعیت، همواره مقداری قند اضافی در خون وجود دارد که بدن جهت دفع آن در حال تلاش است. به همین دلیل، می توان دریافت که احساس ادرار کاذب یک علامت اولیه از ابتلا به دیابت است. از دیگر علائم دیابت می توان خستگی، تشنگی یا گرسنگی مداوم، خشکی دهان و احساس گز گز در کف دست و پا را نام برد.
تشخیص ادرار کاذب توسط پزشک
در صورت اطمینان از عدم مصرف مقادیر زیاد مایعات، کافئین یا بارداری و همچنین بروز اختلال در زندگی روزمره باید یک وقت ملاقات از پزشک متخصص بیماری های زنان دریافت کرد. از آنجایی که عوامل مختلفی سبب احساس ادرار کاذب می شوند باید درباره نگرانی های خود و دریافت تشخیصی دقیق با پزشک صحبت کرد.
در صورت همراهی احساس ادرار کاذب با علائم دیگری همچون ادرار دردناک، احساس عدم تخلیه مناسب مثانه، بوی بد یا کف آلود بودن ادرار، وجود خون در ادرار، درد شکمی، درد کمر، تب، لرز، حالت تهوع، ترشحات غیر معمول از واژن یا هر مورد غیر طبیعی دیگر باید هر چه زود تر به پزشک مراجعه و یک برنامه درمانی دریافت کرد.
درمان احساس ادرار کاذب
پزشک درمان هایی را برای فرد تجویز می کند که عامل زمینه ای احساس ادرار کاذب را برطرف می کنند. هدف درمان ها همواره بهبود کیفیت زندگی و پیشرفت در جهت رفع ادرار کاذب است. درمان های پایه شامل تغییر در سبک زندگی می شوند. امکان دارد موارد زیر بخشی از توصیه های پزشک باشند:
- اجتناب از مصرف مایعات قبل از خوابیدن
- کاهش مصرف الکل، کافئین، شیرین کننده های مصنوعی و خوراکی ها یا نوشیدنی های اسیدی
- انجام ورزش های کف لگن (کگل) جهت کمک به سلامت این ناحیه
- انجام تکنیک های باز آموزی مثانه: برای مثال، ادرار کردن در بازه های زمانی مشخص که با گذشت زمان مدت آن ها را می توان افزایش داد.
- همچنین، پزشک می تواند برای درمان بیماری زمینه ای یا بیش فعالی مثانه دارو هایی را نیز برای بیمار تجویز کند.
علائم عفونت های مجاری ادرار
عفونت های مجاری ادرار به طور رایج سبب احساس نیاز مکرر به دفع ادرار می شوند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، عفونت های مجاری ادرار با اینکه می توانند در هر جایی از این مجاری بروز دهند اما اغلب مثانه را به خود مبتلا می کنند.
ستیت شناخته می شود. سازمان بهداشت و خدمات انسانی (HIS) بیان دارد که عفونت های مجاری ادراری مخصوصا در زنان بسیار رایج هستند. افراد هنگامی به این عفونت ها مبتلا می شوند که باکتری ها وارد مجاری ادرار شوند. افراد مبتلا به عفونت مجاری ادرار حتی در صورتی که در هر بار مقدار اندکی ادرار خارج شود، احساس ادرار کاذب را تجربه می کنند. دیگر علائم عفونت های مجاری ادرار شامل موارد زیر هستند:
- احساس سوزش ادرار
- افت دمای بدن
- وجود خون در ادرار
- کف آلود شدن ادرار
- احساس درد در ناحیه پایینی شکم یا کشاله ران
پیشگیری از ادرار کاذب
افراد می توانند خطر ابتلای خود به عفونت های یاد شده را با پیروی از نکات زیر کاهش دهند:
- ادرار در هنگام نیاز
- ادرار قبل و بعد از رابطه جنسی
- تمیز کردن خود از جلو به عقب
- نوشیدن مقادیر زیاد مایعات
- تمیز کردن مقعد و ناحیه تناسلی به صورت روزانه
- اجتناب از دوش واژینال یا استفاده از اسپری های بهداشتی
- اجتناب از پوشیدن لباس های زیری که رطوبت را به دام می اندازند
- دوش گرفتن به جای رفتن به حمام
زنان باردار در مقایسه با دیگران بیشتر نیاز به دفع ادرار را احساس می کنند. در مراحل ابتدایی بارداری، احساس ادرار کاذب به دلیل رهایش هورمون افزاینده جریان خون به ناحیه لگن است. در مراحل بعدی بارداری، این احساس ناشی از فشاری است که جنین به مثانه مادر وارد می کند.
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران