اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات

دو عارضه شایع که بعد از عمل پروستات در مردان بروز می کند، بی اختیاری ادرار و اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات است که این بسیاری از مردان مبتلا به سرطان را از درمان می ترساند.

پروستات چیست؟

ترس از دست دادن بیضه و مرگ حاصل از روش های درمانی سرطان پروستات بسیاری از مردان را از درمان و عمل جراحی باز می دارد. طبق مطالعات انجام شده توسط انجمن دستگاه ادراری و تناسلی آمریکا در سال 2000 میلادی بر روی 1000 مرد انجام شد.  75% از مردان که بالای 50 سال بودند احساس می­ کردند ترس از عوارض جانبی درمان، آنها را از انجام آزمایشات باز می­ دارد و 20% از آنها که آزمایشات سالیانه انجام نمی­دادند، ابراز می ­داشتند که امتناع آنها حاصل ترس از عوارض جانبی درمان یا مطلع شدن از ابتلاء ایشان به سرطان بوده است.

سرطان پروستات، در کاهش عملکرد هورمونی–جنسی، نعوظ مردان، تأثیرگذار است. بالغ بر 50 درصد مردانی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده شده است در معرض ریسک اختلال نعوظ، هیپوگونادیسم(کم کاری بیضه)، یا هردو مورد فوق قرار دارند.

به نظر می رسد علت کاهش ناگهانی عملکرد جنسی و نعوظ های شبانه، نتیجه نروپراکسی (التهاب عصب) حین جراحی باشد. پس از برداشتن پروستات، در مقیاس وسیعی، هنوز اعتقاد اندکی در خصوص صدمات شریانی وجود دارد.

اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات به کندی بهبوبد می یابد و بین 18 تا 24 ماه به طول می­ انجامد که همزمان با برطرف شدن تدریجی نروپراکسی (دست کاری عصب) می­ باشد.

هنگامی که نروپراکسی تدریجاً برطرف می ­شود طبق انتظار، آلت به قرص سیلدنافیل(ویاگرا) پاسخ می­دهد، زیرا که مکانیسم مهارکننده ­های سیلدنافیل و فسفودی استراز -5 متکی به تولید اکسیدنیتریک(گشاد کننده شریان) از انتهای عصب می­ باشد. موفقیت در استفاده از قرص سیلدنافیل در 6 ماه اول بسیار کند پیش­بینی می­ شود.

 درک بیمار از تشخیص

بیمارانی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده می­ شود، دچار اختلالات روحی – روانی می­ شوند. تشخیص سرطان همراه با بروز افسردگی، فحاشی به خود، اختلال جنسی و انزوای اجتماعی می­ باشد. درک بیمار از آنچه که مورد بحث قرار می ­گیرد اغلب با درک پزشک متفاوت است.

اندکی جای تعجب دارد که یک بیمار و همراه او قادر به درک این موضوع نباشند که جداسازی عصب (Nerve Sparing) لزوماً به معنی حفظ توانایی جنسی نمی­ باشد. یا اینکه حتی در صورت توانایی پس از جراحی، این وضع با وضعیت قبل از جراحی وی قابل مقایسه نیست و بیمار ممکن است نیازمند به وسایل کمکی برای نعوظ باشد. پس از ترک مطب، بیماران، یا همراهان آنها به مقالات غیر معتبر در اینترنت رجوع می کنند. بیماران، غرق در اطلاعات درست و نادرست می­ گردند و متأسفانه بسیاری از سایت­ها چیزی به جز سایت­های تجاری نیستند.

جراحی رادیکال پروستات (RP)

درمان سرطان پروستات به طور ثابت باعث تغییرات در عملکرد نعوظ می­ شود. میزان اضطراب بیمار به سطح عملکرد و کارایی وی قبل از درمان، میزان اختلال جنسی و همسر وی بستگی دارد. با فرض بر اینکه بیمار چند انتخاب برای درمان دارد، انتخاب ­های وی درخصوص درمان، جراحی رادیکال پروستات، پرتودرمانی خارجی یا داخل بافتی با درمان هورمونی تکمیلی یا بدون آن و جراحی کرایو می­ باشد.

فواید و عوارض عمل پروستات

مزایای جراحی رادیکال شامل درمان قطعی بیمار، در صورتی که تومور محدود به غده پروستات باشد. مضرات آن این است که چنین جراحی گرچه قطعی است، اما مرگ و میر کمتر از 3%، بیماری ناتوانی جنسی (کمتر از 50%)، اختلال در انزال (100%)، اختلال در ارگاسم (50%)، بی اختیاری ادرار (بین 5 تا 30%)، آمبولی ریوی کمتر از (1%)، آسیب­های روده کمتر از (1%)، تنگی مجرای ادراری (کمتر از 5%) و تزریق خون (20%) به همراه دارد.

اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات بلافاصله پس از جراحی شروع شده و در واقع همه مردان با اختلال نعوظ مواجه می­ شوند. به تدریج نعوظ­ های شبانه، صبحگاهی و سایکوژنیک ظاهر می­ گردد. گرچه در بعضی موارد برخی از افراد، نعوظ با سوند فولی دائم گزارش دادند. این واقعه صرفاً جزء استثنائات می ­باشد.

عمل رادیکال پروستاتکتومی به طور شایع و روز افزونی برای درمان سرطان پروستات در تمام دنیا در حال انجام است ولی تکنیک ها برای حفظ عملکرد جنسی و ادرار کردن بیمار از زمان­ های خیلی گذشته (30 سال) (از دوره Walsh که جراح کلیه بوده و اولین بار روش جراحی رادیکال پروستاتکتومی را ابداع نمود) همچنان در حال اصلاح است. به طوری که امروز یک جراحی آناتومیک به وسیله جراح با تجربه و با انتخاب بیمار مناسب برای N.S (حفظ عصب) که شامل عمل جنسی و نعوظ می ­باشد انجام می­شود.

حفظ عصب در عمل رادیکال پروستات

اگرچه تکنیک جراحی با N.S و حفظ ساختمان­ های آناتومیک نشان داده که بعد از عمل، اختیار ادرار کردن بیمار از دست نمی رود ولی در مورد باقی ماندن میل جنسی بسیار بحث وجود دارد. لذا بدین منظور پاتوفیزیولوژی(علت پاتولوژی) اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات مورد بحث و توجه قرار گرفته است.

بیماران مبتلا به سرطان پروستات در مرحله T2,T1 با PSA کمتر از 10 و گلیسون 7 یا کمتر از 7، کاندیدهای مناسبی برای جراحی رادیکال پروستاتکتومی با حفظ عصب هستند.

این بیماران قبل از عمل جراحی باید از قدرت عمل جنسی برخوردار باشند و بهتر است که به نوعی دچار اختلال جنسی نبوده و از داروهای PED-5i(مثل ویاگرا) استفاده نکنند، در غیر این صورت اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات رخ می دهد. می ­توان با استفاده از سوالات  IIEF از بیمار به ارزیابی اختلال جنسی قبل از عمل پی برد. سوالاتی که مطرح می­ شوند، شامل فونکسیون نعوظ و انزال، داشتن میل جنسی، اورگاسم و رضایت جنسی می ­باشند.

بیمارانی که تحت عمل جراحی رادیکال با N.S قرار می­گیرند، اغلب از اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات شکایت دارند، که به ضایعه Neuropraxia (دست کاری) عصب کاورنوز(آلت) مربوط است که در ضمن برداشتن پروستات حتی در دست­ های بسیار باتجربه جراحان نیز اتفاق می­ افتد. به هر حال پدیده کم خونی کورپورا بعد از عمل پروستاتکتومی و اختلال جنسی توسط بسیاری از محققین بررسی و نشان داده شده است.

بالاخره کاهش خون شریانی همراه با لیک وریدی شدید بعد از عمل پروستاتکتومی به علت ضایعه ایجاد شده توسط آپوپتوزیز منجر به کاهش حمل اکسیژن و افزایش فاکتور رشد بتا (Growth Factor Beta) می­ شود و این امر موجب ضایعه شدید بافتی شده و در نتیجه تنگی آلت حاصل شده ولی باعث تغییرات همودینامیک در آن نمی­شود، بلکه باعث کاهش طول و قطر آلت می ­گردد که معمولاً در سه ماه اول بعد از عمل اتفاق می­افتد.

درمان اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات (رادیکال پروستاتکتومی)

برای درمان  اختلال نعوظ بعد از عمل پروستات تزریق آلپروستادیل هر چه سریع­تر بعد از عمل باید صورت گیرد و بهتر است که درمان در پایان ماه اول بعد از عمل باشد. شروع درمان باید 2 تا 3 بار تزریق در هفته باشد.

تزریق آلپروستادیل به داخل آلت بلافاصله بعد از عمل ممکن است نقش مهم روانی نیز را به همراه داشته باشد. با برگشت آهسته نعوظ ­های خود به خودی ممکن است اختلال جنسی در زوجین بهبود یابد. به دلیل ترس از قادر نبودن و یادآوری بیماری، بیمار ممکن است از انجام عمل جنسی خودداری کند.

با گذشت زمان بعد از عمل جراحی پاسخ درمانی به دارو دیده می ­شود ولی بهترین زمان 2 سال بعد از عمل جراحی است.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی متخصص اورولوژی در تهران