قرص ترازوسین دارویی است که به طور گسترده برای درمان فشار خون بالا و علائم ناشی از بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) در مردان استفاده می شود. این دارو با شل کردن عضلات صاف در رگهای خونی و گردن مثانه عمل می کند. اما سوالی که برای بسیاری از مردان، به ویژه آنهایی که قصد بچه دار شدن دارند پیش می آید این است که قرص ترازوسین چه تاثیری بر اسپرم و قدرت باروری دارد؟ در این مقاله به زبان ساده و بر اساس تحقیقات علمی جدید، به بررسی کامل تاثیرات این دارو بر جنبه های مختلف سلامت اسپرم می پردازیم.
قرص ترازوسین چیست و چگونه عمل میکند؟
ترازوسین متعلق به دسته ای از داروها به نام آلفا بلاکرها است. این داروها با مسدود کردن گیرنده های آلفا-۱ در سیستم عصبی، باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می شوند. همچنین با شل کردن عضلات پروستات و مثانه، به بهبود جریان ادرار در مردان مبتلا به بزرگی پروستات کمک می کنند. عملکرد این داروها می تواند بر سیستم تولید مثل مردان نیز تاثیراتی داشته باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
تاثیرات احتمالی قرص ترازوسین بر پارامترهای اسپرم
تحقیقات در مورد تاثیر مستقیم قرص ترازوسین بر اسپرم، نتایج متفاوتی را نشان داده است. برخی از مطالعات به جنبه های مثبت و برخی دیگر به عوارض جانبی قابل توجهی اشاره می کنند.
احتمال افزایش تعداد اسپرم:
یکی از یافته های جالب در برخی پژوهش ها، تاثیر مثبت قرص ترازوسین بر تعداد اسپرم است. در یک مطالعه بر روی مردان مبتلا به اولیگواسپرمی ایدیوپاتیک (کم بودن تعداد اسپرم بدون علت مشخص) مصرف ترازوسین، منجر به افزایش قابل توجهی در تعداد اسپرم و حجم مایع منی شد.
مکانیسم دقیق این اثر هنوز کاملا مشخص نیست، اما به نظر میرسد که داروهای آلفا بلاکر با تاثیر بر انقباضات مجاری اپیدیدیم (لوله ای که اسپرم در آن بالغ میشود و ذخیره میگردد)، ممکن است به خروج تعداد بیشتری اسپرم در هر انزال کمک کنند. با این حال در همین مطالعه، تغییری در شکل طبیعی اسپرمها مشاهده نشد.
تاثیر بر حرکت و شکل اسپرم:
در اکثر مطالعات انجام شده، قرص ترازوسین تاثیر منفی یا مثبت قابل توجهی بر حرکت (motility) و شکل (morphology) اسپرم نداشته است. این بدان معناست که اگرچه ممکن است تعداد اسپرمها افزایش یابد، اما کیفیت حرکتی و ساختار آنها تحت تاثیر این دارو قرار نمی گیرد. این خبر خوبی برای مردانی است که نگران کیفیت اسپرم خود در حین مصرف این دارو هستند.
عارضه جانبی مهم: انزال خشک یا پس رونده:
مهمترین و شایعترین تاثیر قرص ترازوسین و سایر آلفا بلاکرها بر عملکرد جنسی، پدیده ای به نام انزال پس رونده (Retrograde Ejaculation) است. این وضعیت که به “انزال خشک” نیز معروف است، میتواند باعث نگرانی در مورد باروری شود.
انزال پس رونده چیست؟
در حالت عادی هنگام ارگاسم، عضله گردن مثانه منقبض شده و مسیر ورود منی به مثانه را می بندد. این عمل باعث میشود منی با فشار از طریق مجرای ادرار به بیرون پرتاب شود. قرص ترازوسین با شل کردن این عضله، باعث می شود که در هنگام انزال، این دریچه به درستی بسته نشود.
در نتیجه، تمام یا بخشی از مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی، به سمت عقب و داخل مثانه برمیگردد. فردی که دچار انزال پس رونده میشود، حس ارگاسم را به طور کامل تجربه میکند اما حجم مایع منی خروجی بسیار کم است یا اصلا منی خارج نمیشود. این وضعیت خطرناک نیست و معمولا پس از قطع مصرف دارو برطرف میشود، اما به دلیل عدم رسیدن یا رسیدن تعداد بسیار کمی اسپرم به واژن، میتواند منجر به ناباروری موقت شود.
آیا مصرف قرص ترازوسین باعث ناباروری دائمی میشود؟
بر اساس شواهد موجود، تاثیرات قرص ترازوسین بر باروری، چه مثبت (افزایش تعداد اسپرم) و چه منفی (انزال پس رونده)، موقتی هستند. انزال پس رونده که اصلی ترین عامل ناباروری مرتبط با این دارو است، معمولا چند روز پس از قطع مصرف دارو از بین میرود و عملکرد انزال به حالت طبیعی بازمیگردد.
مطالعات حیوانی با دوزهای بسیار بالا نشان دهنده احتمال آسیب به بیضه ها بوده است، اما این دوزها بسیار فراتر از مقادیر مصرفی در انسان است و چنین عارضه ای در کارآزماییهای بالینی انسانی گزارش نشده است.
نکات کلیدی برای مصرف کنندگان قرص ترازوسین
- مشورت با پزشک: اگر قصد بچه دار شدن دارید و قرص ترازوسین برای شما تجویز شده است، حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است داروی جایگزین را پیشنهاد دهد یا برنامه ای برای قطع موقت دارو در زمان اقدام برای بارداری تنظیم کند.
- نگران انزال خشک نباشید: اگر در حین مصرف این دارو متوجه کاهش شدید حجم منی یا انزال خشک شدید، بدانید که این یک عارضه جانبی شناخته شده است و معمولا با قطع دارو برطرف میشود.
- تاثیر بر باروری موقتی است: تاثیر قرص ترازوسین بر اسپرم و قدرت باروری دائمی نیست. در صورت نیاز به باروری، می توان با هماهنگی پزشک، مصرف دارو را مدیریت کرد.
نتیجه گیری:
قرص ترازوسین می تواند تاثیرات دوگانه ای بر اسپرم داشته باشد. از یک سو، در برخی مردان ممکن است باعث افزایش تعداد اسپرم شود که یک اثر مثبت تلقی می شود. از سوی دیگر، شایعترین عارضه آن، انزال پس رونده یا خشک است که به دلیل بازگشت منی به مثانه، می تواند به طور موقت مانع از باروری شود.
خبر خوب این است که این تاثیرات دائمی نیستند و با قطع دارو، عملکرد جنسی و باروری به حالت طبیعی خود بازمیگردد. بنابراین، مردانی که این دارو را مصرف میکنند و قصد دارند پدر شوند، باید با آگاهی از این تاثیرات و با مشورت پزشک معالج خود، بهترین تصمیم را برای سلامت و آینده باروری خود بگیرند.
دکتر هوشنگ قوامی متخصص اورولوژی در تهران
