یکی از عمل های شایع در مردان بعد از سن 50 سالگی، عمل جراحی پروستات است. که در این مقاله مفصلا به بررسی انواع روش های آن می پردازیم.
پروستات یک غده است که در زیر مثانه و جلوتر از مقعد قرار دارد. این غده با ترشح مایعی که حاوی اسپرم در دستگاه تناسلی فرد است، نقش مهمی را در بدن مردان ایفا می کند.
عمل جراحی مربوط به برداشتن کامل و یا بخشی از پروستات در مردان را پروستاتکتومی می نامند. دلایل اصلی و متداول برای انجام این عمل می توانند سرطان پروستات، بزرگی پروستات و یا هایپرپلازیای خوش خیم پروستات (BPH) باشند.
قبل از این که بخواهید روش درمانی برای رفع مشکلات مربوط به پروستات خود را انتخاب کنید به مشاوره و تشخیص دقیق وضعیت سلامت پروستات توسط پزشک متخصص نیاز دارید.
انواع مختلف جراحی پروستات می توانند با بیهوشی عمومی انجام شوند که شما را به خواب فرو برده و یا فقط از بیهوشی ستون فقرات استفاده شود که فقط بخش پایینی بدن شما را بی حس می کنند. پزشک متخصص و معالج شما بر اساس وضعیت سلامت و نوع بیماری نحوه بی هوشی شما در حین انجام عمل را تعیین می کند.
هدف از انجام عمل جراحی پروستات
فهرست موضوعات
❇ درمان وضعیت فعلی خود
❇ برگشت تداوم ادراری
❇ بازگشت قابلیت نعوظ در مردان
❇ کاهش عوارض جانبی بزرگی پروستات
به خواندن این مقاله ادامه دهید تا پیرامون انواع روش های درمانی، ریسک آن ها و نقاهت پس از عمل پروستات اطلاعات بیشتری به دست آوردید.
مواردی که بطور حتم باید عمل جراحی پروستات انجام گیرد، عبارتند از:
❇ اگر بزرگی پروستات منجر به ایجاد هماچوری (ادرار خونی) شود.
❇ اگر بزرگی خوش خیم پروستات منجر به عفونت های عود شونده ادراری شود.
❇ اگر فشار زیاد پروستات بر روی مثانه و یا حالب ها منجر به ایجاد نارسایی کلیه شود.
❇ علائم ادراری ناشی از پروستات چنانچه شدید باشند.
گاهی بیماری شب ادراری بیش از حد و بی خوابی حاصل از آن، فعالیت روزانه فرد را مختل می کند، لذا بیمار تقاضای عمل جراحی پروستات می کند و جراح می تواند طبق خواسته بیمار عمل کند. اصولا علائم ادراری ناشی از پروستات را طبق فرمولی که IPSS نامیده می شود، محاسبه کرده و به سه دسته تقسیم می کنند:
❇ خفیف
❇ متوسط
❇ شدید
برای مثال طبق این فرمول فردی که در روز 2 بار از حد معمول بیشتر ادرار می کند، سوزش ادرار ندارد، شب یک بار بیشتر از معمول ادرار می کند، ادرار وی گاهی قطع و وصل می شود و گاهی آخر ادرار قطره قطره اتفاق می افتد، در گروهی قرار می گیرد که می توان بدون هیچگونه تجویز دارو، بیماری او کنترل شود.
چنانچه علائم دیگری به علائم فوق اضافه شوند و شدیدتر شوند، در دسته متوسط قرار گرفته و در حدود 40 درصد این بیماران با مصرف دارو مشکلشان برطرف می شود. دسته سوم که در گروه شدید قرار می گیرند، 7 علامت ناشی از پروستات را دارند و الزاما باید مورد عمل جراحی پروستات قرار گیرند.
در حدود 80 درصد افراد در سن 70 و 80 سالگی داراری علائم ادراری ناشی از پروستات می باشند. روش های متعددی را برای عمل جراحی پروستات توصیه کرده اند ولی دو نوع روش معمول آن عبارتند از جراحی باز و دیگری عمل با دستگاه که به آن TURP می گویند. معمولا 90 تا 95 درصد عمل جراحی پروستات در مردان در دنیا به روش TUR-P صورت می گیرد.
انواع عمل های جراحی پروستات
هدف از انجام عمل پروستات به وضعیت فعلی بدن شما برمی گردد. به عنوان مثال هدف از انجام عمل جراحی سرطان پروستات، حذف بافت های سرطانی از این ناحیه بدن است. هدف از انجام جراحی بزرگی خوش خیم پروستات نیز حذف بافت های اضافی پروستات و برگشت جریان متداوم ادراری در آقایان است.
✅پروستاتکتومی باز (عمل جراحی باز پروستات)
پروستاتکتومی باز که در گذشته از آن با نام عمل جراحی باز پروستات یاد می شد یکی از روش های درمانی به شمار می رود. در این نوع روش درمانی، پزشک معالج برشی در روی پوست شما ایجاد می کند تا بتواند پروستات و بافت های اضافی دور آن را حذف کند. دو راه کار درمانی کلی در این زمینه وجود دارد، از جمله:
- رتروپیوبیک رادیکال (Radical retropubis)
پزشک جراح در این روش یک برش را از ناحیه شکم تا ناحیه اورت آقایان ایجاد می کند. در اکثر موارد پزشک جراح فقط خود پروستات را خارج می کند. با این حال اگر متوجه پخش شدن این غده سرطانی شوند ممکن است بخش های بیشتری را از بدن جهت انجام آزمایش خارج کنند. ممکن است اگر مشخص شود غده سرطانی در بدن پخش شده باشد، پزشک جراح، عمل را متوقف کرده و آن را کامل نکند.
- روش پرینال رادیکال (Radical Perineal Approach)
پزشک معالج یک برش را در فاصله بین مقعد تا کیسه بیضه ها ایجاد می کند. این روش معمولا زمانی انتخاب می شود که به دلیل وجود شرایط و بیماری های پزشکی خاص، انجام عمل رتروپیوبیک رادیکال در بیمار امکان پذیر نیست. در این حالت پزشک جراح امکان حذف گره های لنفاوی را ندارد. این عمل جراحی به نسبت روش قبلی زمان کمتری نیاز دارد، اما ریسک بروز مشکلات نعوظ در آقایان با این روش بالاتر است.
هر دو روش درمانی مذکور در بالا ممکن است تحت بی هوشی عمومی و یا بی حسی موضعی انجام شوند و این موضوع را پزشک جراح و متخصص بیهوشی تعیین خواهند کرد.
✅ روش لاپراسکوپی درمان پروستات
جراحی لاپراسکوپی یک روش درمانی با کمترین حالت تهاجم و برش بدنی برای درمان پروستات بزرگ یا سرطان پروستات در آقایان به شمار می رود. برای این روش درمانی نیز دو راهکار مختلف جهت انتخاب وجود دارد:
- پروستاتکتومی رادیکال لاپراسکوپی (LRP)
این نوع از جراحی نیازمند ایجاد چندین برش کوچک در بدن است تا پزشک معالج بتواند لوازم پزشکی کوچک و مخصوصی را وارد بدن انسان کند. پزشک جراح شما از یک تیوب باریک همراه با دوربین استفاده می کند تا ناحیه درون بدن را ببیند.
- پروستاتکتومی رادیکال لاپراسکوپی ربات محور (RALRP)
برخی جراحی ها از یک رابط کاربری رباتیک بهره می برند. در این نوع از عمل جراحی، پزشک معالج در یک اتاق خاص قرار می گیرد و یک دست رباتیک را از آنجا همزمان با مشاهده کردن یک مانیتور نشان دهنده وضعیت، حرکت می دهد. این دست رباتیک قابلیت مانور بیشتری داشته و نسبت به روش های سنتی از دقت بالاتری برخوردار است.
آیا فرقی بین ORP ، LRP و RALRP وجود دارد؟
طبق یک مقاله منتشر شده در سال 2010 پیرامون روش های جراحی مختلف سرطان پروستات، خروجی پروستاتکتومی رادیکال (ORP)، لاپراسکوپی (LRP) و پروستاتکتومی ربات محور (RALRP) آنچنان متفاوت از هم نیستند. اما افرادی که دو روش مبتنی بر لاپراسکوپی را انتخاب می کنند، ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
✳ کاهش میزان خون ریزی
✳ کاهش درد
✳ نیاز کمتر به بستری بودن در بیمارستان
✳ دوران بهبود کوتاه تر
علاوه بر این، افرادی که روش لاپراسکوپی مبتنی بر ربات را به جای لاپراسکوپی معمولی انتخاب می کنند معمولا خیلی زودتر تداوم در ادرار و مدفوع را بدست می آورند و به میزان کمتری برای بستری شدن در بیمارستان نیاز دارند. اما خروجی نهایی کار باز هم به تجربه و عملکرد پزشک جراح و مهارت وی بستگی دارد.
کدام یک از روش های جراحی پروستات به جریان مناسب ادرار کمک می کنند؟
✅ جراحی لیزری پروستات
این نوع روش جراحی به کمک لیزر می تواند بزرگی خوش خیم پروستات در آقایان را بدون نیاز به ایجاد برش بر روی پوست درمان کند. به جای ایجاد برش، پزشک جراح یک میله کوچک فایبر آپتیک را از طریق آلت تناسلی وارد بدن کرده و آن را به بخش مجرای ادراری هدایت می کند. سپس پزشک جراح بافت هایی از پروستات که جریان ادرار را مسدود کرده اند را جدا می کند.
⚠ توجه: جراحی لیزری پروستات ممکن است تاثیر بالایی در رفع مشکلات ادراری آقایان نداشته باشد.
فیلم جراحی پروستات با لیزر
✅ جراحی آندوسکوپی
همچون جراحی لیزری پروستات، عمل جراحی آندوسکوپی نیز نیازی به ایجاد برش بر روی بدن آقایان ندارد. پزشک معالج شما از یک تیوب بلند و باریک به کمک نور و لنز استفاده می کند تا بخش های اضافی غده پروستات را از آن جدا کند. این تیوب از طریق آلت تناسلی مریض وارد می شود و به نسبت روش قبلی کمتر تهاجمی به شمار می رود.
✅ گشاد کردن مجرای ادرار
- رزکسیون مجرای ادراری برای بزرگی پروستات (TURP)
این عمل که آن را با نام مخفف TURP نیز معرفی می کنند یکی از روش های درمانی استاندارد برای بیماری بزرگی خوش خیم پروستات است. در این روش یک پزشک جراح بخش های اضافه از پروستات بزرگ شده مریض را به کمک یک حلقه سیمی از آن جدا می کند. این قطعات وارد مثانه فرد شده و سپس در انتهای این روش درمانی تخلیه خواهند شد.
در این روش اگر جراح با تجربه باشد، پروستات به هر اندازه و حجمی که باشد، عمل جراحی پروستات را انجام می دهد. از مزایای این روش جراحی این است که بیمار بیشتر از 2 تا 3 روز در بیمارستان بستری نبوده و بی اختیاری ادرار که از نگرانی های بیشتر بیماران می باشد، به کمترین مقدار خود می رسد و هرگز در پزشکان با تجربه دیده نمی شود.
فیلم جراحی پروستات TURP
- شکاف مجرای ادراری برای پروستات
این روش با نام مخفف TUIP معرفی می شود و در آن پزشک جراح چند برش کوچک در پروستات و بدنه مثانه ایجاد می کند تا بدین طریق مجرای ادراری را گشاد کند. برخی پزشکان متخصص معتقدند که این عمل به نسبت TURP عوارض جانبی کمتری به همراه دارد.
پس از عمل جراحی چه اتفاقی می افتد؟
قبل از اینکه بیمار به هوش بیاید، پزشک جراح یک سوند را وارد آلت تناسلی می کند تا به کمک آن مثانه تخلیه شود. این سوند باید به مدت یک تا دو هفته در اینجا باقی بماند. ممکن است نیاز باشد تا به مدت چند روز در بیمارستان بمانید اما عموما می توانید پس از 24 ساعت از عمل مرخص شده و به منزل بروید. پزشک معالج یا پرستار در زمینه نگه داری از سوند و محافظت از محل عمل، دستورالعمل هایی را به شما ارائه خواهند داد. هر وقت زمان آن فرا برسد یک پزشک یا پرستار، سوند را از محل قرارگیری آن جدا کرده و پس از آن شما می تواند خودتان ادرار کنید.
هرگونه عمل جراحی که برای درمان پروستات شما مورد استفاده قرار گیرد به هر حال به مدت چند روز محل مربوطه را حساس و دردناک خواهد کرد. همچنین ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:
✴ درد در حین ادرار کردن
✴ مشکل در نگه داشتن ادرار
✴ عفونت های مجاری اداری
این علائم تا چند روز الی چند هفته پس از انجام عمل جراحی پروستات طبیعی هستند. اما دوران نقاهت و بهبود شما به نوع عمل جراحی و طول مدت عمل و همچنین وضعیت کلی سلامت شما بستگی دارد. همچنین پیگیری تمامی دستورالعمل های تجویزی دکتر با دقت و حوصله در طول این دوره، بسیار حائز اهمیت است. ممکن است از شما خواسته شود میزان فعالیت خود را تا مدتی کم کنید که از جمله این فعالیت ها می توان به فعالیت جنسی اشاره کرد.
عوارض جانبی عمومی عمل جراحی پروستات
تمامی روش های درمانی جراحی پروستات با ریسک های خاصی همراه هستند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
⚛ واکنش های مختلف بدن به بی هوشی
⚛ خون ریزی
⚛ عفونت در محل انجام عمل
⚛ آسیب به ارگان های مختلف بدن
⚛ لخته های خونی
از جمله علائم نشان دهنده بروز عفونت می توان به تب، سردی، ورم و یا وجود نشتی در محل برش عمل اشاره کرد. در صورت مسدود شدن ادرار و یا وجود خون غلیظ در آن حتما با پزشک معالج خود در تماس باشید و این علائم را جدی بگیرید.
در ادامه به سایر عوارض جانبی مرتبط با جراحی پروستات اشاره خواهیم کرد:
✅مشکلات ادراری
این مورد شامل درد در حین ادرار، مشکل در حین ادرار کردن و عدم تداوم جریان ادرار و همچنین مشکلات مربوط به نگه داشتن ادرار می شود. این موارد معمولا تا چند ماه پس از انجام عمل جراحی باقی می مانند و کم کم از بین می روند. تجربه مشکلاتی نظیر عدم تداوم ادرار به صورت ادامه دار و بدون توقف و همچنین از دست دادن کنترل ادرار بسیار نادر هستند.
✅ مشکل در نعوظ (ED)
نداشتن نعوظ تا 8 الی 12 ماه پس از انجام جراحی طبیعی است. در صورت آسیب دیدن اعصاب، احتمال ایجاد مشکل همیشگی نعوظ وجود دارد. یک پژوهش متوجه این شده است که انتخاب پزشکی که حداقل تجربه 1000 عمل جراحی را داشته است، شانس شما در حل مشکل نعوظ پس از عمل را بالا می برد.
همچنین جراحی که آرام باشد و با اعصاب بدن با آرامی و ظرافت کار کند، می تواند عوارض جانبی را به حداقل برساند. برخی از مردان متوجه کاهش اندک طول آلت تناسلی خود بدلیل کوتاه شدن مجرای ادراری شده اند.
✅ مشکلات جنسی
ممکن است شما تفاوت هایی را در ارگاسم و همچنین از دست دادن باروری تجربه کنید. دلیل این موضوع نیز آن است که پزشک معالج غده های اسپرم را در حین عمل جراحی جدا می کند. اگر این موضوع برای شما مهم هست، حتما آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.
✅ دیگر علائم جانبی
احتمال انباشته شدن مایعات در گره های لنفاوی در ناحیه تناسلی و پا یا ایجاد فتق در ناحیه کشاله ران نیز وجود دارد. این موضوع می تواند منجر به ایجاد درد و ورم شود، اما هر دو مورد را می توان با طی کردن مراحل درمانی برطرف کرد.
پس از عمل جراحی چه کنیم؟
به خودتان زمان کافی برای استراحت بدهید چرا که پس از انجام عمل جراحی پروستات، احساس خستگی خواهید داشت. میزان دوران بهبود و نقاهت شما به نوع عمل و طول آن بستگی دارد. همچنین وضعیت سلامت کلی بدن مریض و رعایت نکات و تجویزات پزشک در دوران پس از عمل، می توانند به کوتاه شدن دوران نقاهت کمک کنند. از جمله دستورالعمل های پزشکان متخصص در دوران پس از عمل پروستات، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
☑ زخم جراحی خود را تمیز کنید.
☑ حداقل بمدت یک هفته از رانندگی کردن پرهیز کنید.
☑ فعالیت های مستلزم انرژی بالا را به مدت شش هفته ترک کنید.
☑ بیش از حد ضروری از پله بالا نروید.
☑ عدم حمام کردن در وان حمام، استخر و یا حمام گرم
☑ اجتناب از یک موقعیت نشسته بیش از 45 دقیقه
☑ مصرف دارو های تجویز شده برای کمک به درد
با این که در دوران پس از عمل می توانید کارهای شخصی را خودتان انجام دهید با این حال بودن فردی در کنار شما برای کمک کردن به شما تا زمانیکه سوند به آلت تناسلی شما متصل است، می تواند ایده ی خوبی باشد.
همچنین مدفوع کردن آن هم به صورت روزانه یا یک روز در میان بسیار مهم است. بدین منظور حتما مصرف مایعات را مرتب داشته و فیبر را به رژیم غذایی خود بیافزایید. همچنین ورزش و نرمش می تواند در این زمینه کمک شایانی به بیماران کند. همچنین اگر این موارد کمکی به شما نمی کنند از پزشک خود پیرامون داروهای خاص جهت حل مشکل مدفوع کردن سوالاتی بپرسید.
تغذیه بعد از عمل جراحی پروستات
روز اول جراحی معمولا بیمار نباید چیزی مصرف کند. و از روز بعد از عمل می بایست غذاهای رقیق و مایعات به میزان کافی بنوشد. از روزهای بعدی می تواند تغذیه معمولی داشته باشد. این تغذیه معمولی باید از نظر محتوایی، مغذی، سالم و کافی باشد. فرد بیمار حتی باید از یک فرد عادی تغذیه بهتری داشته باشد. لذا داشتن رژیم غذایی خوب می تواند در بهتر شدن هر چه سریعتر بیمار نقش به سزایی داشته باشد.
بی اختیاری ادرار بعد از عمل جراحی پروستات
بی اختیاری ادرار بعد از عمل جراحی پروستات در حدود 6 درصد موارد اتفاق می افتد، یعنی از هر 100 نفر 6 نفر ممکن است دچار بی اختیاری ادرار شوند. یکی از هراس انگیزترین عارضه بعد از عمل پروستات بی اختیاری ادرار می باشد. به طوریکه بسیاری از بیماران به همین علت از عمل جراحی خودداری می کنند.
عمل پروستات چنانچه در دست جراحان با تجربه صورت گیرد، هرگز بی اختیاری ادرار بوجود نمی آید و بی اختیاری ادرار فقط برای بیمار آزاردهنده نمی باشد، بلکه جراح نیز دچار مشکلات و هیجانات اضطرابی می گردد. بیمار با مراجعات متعدد و فراوان به مطب این حالت را برای پزشک به وجود می آورد.
اینجانب در تجربه 30 ساله خود حتی یک مورد بی اختیاری ادرار نداشته ام. عمل جراحی پروستات اگر با آرامش فکری و دلسوزانه با آشنایی از آناتومی پروستات، مهارت بسیار، عدم دستکاری فراوان و عدم خشونت در عمل صورت گیرد، بی اختیاری ادرار تحت هیچ شرایطی صورت نمی گیرد.
# انواع بی اختیاری ادرار بعد از عمل جراحی پروستات
بعد از عمل جراحی دو نوع بی اختیاری ادرار بوجود می آید. معمولا در عمل جراحی TUR-P اگر جراح مهارت کافی را داشته باشد بی اختیاری ادرار هرگز بوجود نمی آید و بیشتر در عمل باز پروستات بی اختیاری ادرار بوجود می آید.
در این نوع بی اختیاری ادراری بعضی از عضلات صاف مجرا که نزدیک پروستات می باشند و نقش آنها کنترل ادرار می باشد، آسیب می بینند. اگر ضایعه به این عضلات زیاد نباشد، حداکثر تا دو ماه بعد از عمل بهبودی حاصل خواهد شد.
در این حالت فرد دچار بی اختیاری فراوان می شود به طوری که باید پوشک بگذارد. اگر آسیب شدید نباشد، معمولا بعد از یک سال بهبودی حاصل خواهد شد. در ضمن اینکه بیمار باید توسط فیزیوتراپیست هم ویزیت شود. اگر بعد از یک سال بهبودی حاصل نشد عمل گذاشتن اسفنگتر مصنوعی در مجرا صورت می گیرد.
هزینه عمل جراحی پروستات
هزینه عمل جراحی پروستات در سال 96 با روش تراشیدن TUR-P در حدود 6 تا 8 میلیون تومان می باشد و این هزینه شامل هزینه جراح و بیمارستان می باشد. این هزینه به شرطی است که بیمار نیازی بعد از عمل به ICU یا CCU نداشته باشد، در نظر گرفته شده است در غیر این صورت هزینه بیشتر خواهد شد. در مورد هزینه عمل باز چون طول بستری در بیمارستان طولانی است، بیشتر می شود.
خلاصه ی مطلب
عمل جراحی رزکسیون پروستات یا بطور عامیانه تراشیدن پروستات رایج ترین و محبوب ترین عمل جراحی در دنیا می باشد، بطوریکه 95 درصد بیماران یعنی از هر 100 نفر 95 نفر با روش فوق که TUR-P نامیده می شود، مورد عمل جراحی قرار می گیرند.
عمل جراحی پروستات دیگر عمل باز می باشد، که در این روش با باز کردن مثانه، پروستات را خارج می کنند. در این نوع عمل باز حداقل بیمار یک هفته در بیمارستان باید بستری باشد، در حالیکه در عمل تراشیدن وقتی پروستات کاملا با دستگاه خارج شد، بیمار روز بعد یا حداکثر دو روز بعد از عمل مرخص می شود.
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران
محمدباقر جمعه ۲۱ اردیبهشت ۳( 6 ماه پیش) تعداد بازدید: 73 مشاهده پرسش 