بسیاری از افراد زمانی که برای چکاپ یا بررسی دردهای شکمی به سونوگرافی میروند، با جملهای در برگه گزارش روبرو میشوند که باعث نگرانی شدید آنها میشود: “کیست کورتیکال در کلیه مشاهده شد”. اولین سوالی که به ذهن هر فردی خطور میکند این است که آیا کیست کورتیکال خطرناک است؟ و اینکه آیا این کیست میتواند به سرطان تبدیل شود یا خیر؟ کیست کورتیکال در واقع یک کیسه پر از مایع است که در بخش خارجی کلیه (کورتکس یا پوستهکلیه) رشد میکند.
این کیستها بسیار شایع هستند و با افزایش سن، احتمال تشکیل آنها بیشتر میشود. در این مقاله قصد داریم به طور بسیار مفصل به بررسی ماهیت این کیستها، تفاوت کیستهای ساده و پیچیده، و بررسی دقیق خطرات کیست کورتیکال بپردازیم تا شما با خیالی آسوده و آگاهی کامل به مدیریت سلامت خود بپردازید.
کیست کورتیکال چیست و چگونه تشکیل میشود؟
برای پاسخ به این سوال که خطرات کیست کورتیکال چقدر جدی است، ابتدا باید ساختار کلیه را بشناسیم. کلیه از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخش داخلی (مدولا) و بخش خارجی (کورتکس). کیست کورتیکال دقیقا در همین لایه بیرونی شکل میگیرد. علت دقیق تشکیل این کیستها هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما فرضیه غالب این است که با افزایش سن، لولههای کوچکی که ادرار را جمعآوری میکنند (نفرونها) ممکن است دچار انسداد یا تغییر شکل شوند و با تجمع مایع، تبدیل به کیست گردند.
این کیستها معمولا به صورت تکی (سولیتر) یا چندتایی دیده میشوند. نکتهای که باید بدانید این است که اکثر این کیستها “ساده” هستند، یعنی دیواره نازکی دارند و داخل آنها فقط مایع زلال وجود دارد. این نوع کیستها معمولا بدون علامت هستند و تنها به طور اتفاقی در تصویربرداریها کشف میشوند. اما شناخت تفاوت بین یک کیست ساده و یک کیست که دارای دیواره ضخیم یا رسوبات است، مرز بین خطرناک بودن یا بیخطر بودن این عارضه را تعیین میکند.
کلید تشخیص خطرات کیست کورتیکال
در دنیای پزشکی، برای پاسخ به سوال آیا کیست کورتیکال خطرناک است؟ از سیستمی به نام “طبقه بندی بوزنیاک” (Bosniak Classification) استفاده میشود. این سیستم کیستها را بر اساس ظاهرشان در سیتیاسکن به ۵ گروه تقسیم میکند که دانستن آنها برای هر بیماری ضروری است:
- بوزنیاک نوع ۱ (کیست ساده): این کیستها کاملا خوشخیم هستند. دیواره بسیار نازکی دارند، حاوی هیچ بافت جامدی نیستند و احتمال سرطانی شدن آنها صفر درصد است. اکثر گزارشهای سونوگرافی که مردم را نگران میکند، در این دسته قرار میگیرند.
- بوزنیاک نوع ۲: این کیستها هم خوشخیم محسوب میشوند اما ممکن است حاوی چند سپتوم (دیواره داخلی) بسیار نازک یا رسوبات کلسیمی ظریف باشند. خطرات کیست کورتیکال در این مرحله نیز نزدیک به صفر است.
- بوزنیاک نوع ۲F: حرف F مخفف Follow-up است. این کیستها کمی پیچیدهتر هستند و نیاز به پیگیری دورهای دارند. احتمال بدخیمی در اینها حدود ۵ درصد است.
- بوزنیاک نوع ۳ و ۴: این کیستها دارای دیوارههای ضخیم، اجزای جامد و خونرسانی غیرطبیعی هستند. در این موارد، خطرات کیست کورتیکال بسیار جدی است و احتمال بدخیمی به بالای ۵۰ تا ۹۰ درصد میرسد که معمولا نیاز به جراحی دارند.
علائم و نشانههایی که باید جدی بگیرید
اگرچه اکثر کیستهای کورتیکال هیچ علامتی ندارند، اما گاهی اوقات بزرگ شدن آنها یا موقعیت قرارگیریشان میتواند مشکلاتی ایجاد کند. یکی از جنبههای بررسی خطرات کیست کورتیکال، توجه به علائم بالینی است. وقتی کیست بزرگ میشود (مثلا بزرگتر از ۵ یا ۱۰ سانتیمتر)، میتواند به کپسول کلیه یا اندامهای مجاور فشار بیاورد.
علائمی که ممکن است بروز کند عبارتند از:
▪️ درد مبهم در پهلو، پشت یا قسمت بالایی شکم.
▪️ احساس پر بودن یا سنگینی در شکم.
▪️ فشار خون بالا (اگر کیست به عروق کلیوی فشار بیاورد و سیستم رنین-آنژیوتانسین را فعال کند).
▪️ خون در ادرار (هماچوری) که ممکن است ناشی از پاره شدن یک مویرگ در دیواره کیست باشد.
▪️ تب و لرز در صورتی که کیست دچار عفونت شود.
اگر شما هر یک از این علائم را دارید، حتی اگر سونوگرافی قبلی شما کیست را “ساده” گزارش کرده باشد، باید دوباره وضعیت را بررسی کنید تا از عدم بروز عوارض مطمئن شوید.
چه زمانی خطرات کیست کورتیکال جدی میشود؟
در پاسخ به این سوال که آیا کیست کورتیکال خطرناک است باید به عوارض نادر اما محتمل اشاره کرد. اگرچه کیست ساده سرطان نیست، اما میتواند مشکلاتی ایجاد کند که نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.
اولین مورد، “پارگی کیست” است. این اتفاق ممکن است بر اثر یک ضربه فیزیکی به شکم یا حتی به صورت خودبهخودی رخ دهد که منجر به درد شدید و ناگهانی در پهلو میشود. مورد دوم، “عفونت کیست” است؛ باکتریها ممکن است از طریق مجاری ادراری به مایع داخل کیست نفوذ کرده و باعث ایجاد آبسه شوند. مورد سوم، “انسداد مجاری ادراری” است؛ اگر کیست در مکانی قرار داشته باشد که به حالب (لوله انتقال ادرار) فشار بیاورد، میتواند باعث تورم کلیه (هیدرونفروز) شود که در صورت عدم درمان، به بافت کلیه آسیب میزند. بنابراین، پایش منظم اندازه کیست بخشی از مدیریت خطرات کیست کورتیکال است.
روشهای تشخیص و افتراق کیستهای خطرناک از ساده
برای اینکه پزشک تشخیص دهد که آیا کیست کورتیکال خطرناک است یا نه، به ابزارهای تصویربرداری پیشرفته نیاز دارد.
- سونوگرافی: اولین و در دسترسترین روش است. سونوگرافی میتواند به خوبی نشان دهد که آیا داخل کیست مایع خالص است یا اجزای جامد وجود دارد.
- سیتیاسکن (CT Scan) با تزریق کنتراست: این استاندارد طلایی برای بررسی خطرات کیست کورتیکال است. تزریق ماده حاجب نشان میدهد که آیا دیواره کیست یا اجزای داخلی آن خونرسانی دارند یا خیر. اگر ماده حاجب توسط بخشی از کیست جذب شود (Enhancement)، شک به بدخیمی بالا میرود.
- امآرآی (MRI): در مواردی که نتایج سیتیاسکن مبهم باشد یا بیمار به ماده حاجب سیتی حساسیت داشته باشد، MRI جزییات بسیار دقیقتری از بافتهای نرم و سپتومهای داخلی کیست ارائه میدهد.
راههای درمان کیست کورتیکال
بسیاری از بیماران میپرسند “برای درمان خطرات کیست کورتیکال چه باید کرد؟”. پاسخ بستگی به نوع کیست و علائم شما دارد.
اگر کیست شما از نوع ساده (بوزنیاک ۱ یا ۲) باشد و هیچ علامتی نداشته باشد، معمولا هیچ درمانی لازم نیست. پزشک ممکن است هر ۶ یا ۱۲ ماه یک سونوگرافی کنترلی توصیه کند تا مطمئن شود سایز کیست ثابت مانده است.
اما اگر کیست علائم ایجاد کرده یا مشکوک به نظر برسد، روشهای زیر مد نظر قرار میگیرند:
▪️اسکلروتراپی: پزشک با استفاده از راهنمای سونوگرافی، یک سوزن ظریف را وارد کیست کرده، مایع آن را تخلیه میکند و سپس مادهای (مانند الکل غلیظ) داخل آن تزریق میکند تا دیوارههای کیست به هم بچسبند و دوباره پر نشود.
▪️جراحی لاپاراسکوپی: در این روش که با ایجاد چند سوراخ کوچک در شکم انجام میشود، جراح سقف کیست را برمیدارد (Decortication). این روش برای کیستهای بسیار بزرگ یا دردناک عالی است.
▪️نفرکتومی جزئی: اگر شک به سرطان (بوزنیاک ۳ یا ۴) وجود داشته باشد، جراح بخشی از کلیه را که حاوی کیست است برمیدارد تا سلامت بیمار تضمین شود.
سوالات متداول درباره خطرات کیست کورتیکال
- آیا کیست کورتیکال باعث نارسایی کلیه میشود؟ کیستهای ساده به تنهایی باعث نارسایی کلیه نمیشوند مگر اینکه تعداد آنها بسیار زیاد باشد (مانند بیماری کلیه پلیکیستیک ارثی) که با کیست کورتیکال ساده متفاوت است.
- آیا رژیم غذایی خاصی برای کوچک کردن کیست وجود دارد؟ خیر، هیچ منبع علمی معتبری ثابت نکرده است که غذا یا مکمل خاصی باعث از بین رفتن کیست کلیه شود. کاهش مصرف نمک و هیدراته ماندن برای سلامت کلی کلیه مفید است.
- آیا کیست کورتیکال با کیست پاراپلویک تفاوت دارد؟ بله، کیست کورتیکال در پوسته کلیه است، در حالی که کیست پاراپلویک در نزدیکی لگنچه کلیه قرار دارد. هر دو معمولا بیخطر هستند مگر اینکه باعث انسداد شوند.
نتیجهگیری و توصیههای نهایی:
در مجموع، در پاسخ به سوال آیا کیست کورتیکال خطرناک است؟، میتوان گفت در بیش از ۹۰ درصد موارد، پاسخ “خیر” است. کیستهای کورتیکال ساده بخشی طبیعی از فرآیند پیر شدن بدن هستند و تا زمانی که کوچک و بدون علامت باشند، مشکلی ایجاد نمیکنند. با این حال، نباید نسبت به آنها کاملا بیتفاوت بود.
بررسی دقیق برگه سونوگرافی، آگاهی از سیستم بوزنیاک و پیگیری منظم تحت نظر متخصص اورولوژی، بهترین راه برای مدیریت خطرات کیست کورتیکال است. اگر با علائمی مثل درد پهلو یا فشار خون ناگهانی مواجه شدید، حتما موضوع را جدی بگیرید. سلامت کلیههای شما موتور محرک تصفیه خون و انرژی بدن شماست، پس با آگاهی از آنها مراقبت کنید.
برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.
محسن
دوشنبه ۱۸ تیر ۹۷( 7 سال پیش)
تعداد بازدید: 349
مشاهده پرسش
