شب ادراری در کودکان و درمان آن

کلمه شب ادراری از کلمه یونانی انورین (ENOUREIN) گرفته شده است. شب ادراری در روز یا شب اتفاق می افتد.

شب ادراری دو نوع اولیه و ثانویه دارد.

علائم و یافته های بالینی شب ادراری در کودکان

برای تشخیص صحیح باید به موارد ذیل که اساسی می باشند توجه کرد:

1. سابقه فامیلی شب ادراری
2. رفتارو اخلاق و حالت های عاطفی
3. تعداد دفعات و زمان خیس کردن
4. شرح حال تربیت به توالت رفتن
5. شرح حال خواب
6. وضعیت تعداد دفعات ادرار کردن در روز

هوشیاری پزشک برای دانستن بیماری های زمینه ای درفرد مثل موارد ذیل وجود داشته باشد:

1. اختلالات ادراری یا مثانه پرکار در کودک
2. عفونت ادراری سیستم دستگاه ادراری (UTI) یا عفونت مثانه
3. یبوست
4. مثانه فلج شده
5. اختلال تنفسی درخواب
6. تنگی مجرا
7. تشنج
8. حالب اکتوپیک (درجای غیرطبیعی)
9. دیابت نوع 1 یا دیابت نوع 2

معاینه دقیق بیمار

ارزیابی دقیق بیمار برای شب ادراری در کودکان باید شامل موارد ذیل باشد :

• اندازه گیری فشارخون
• معاینه ژنیتال خارجی
• لمس پهلوها و ناحیه مثانه
• لمس شکم
• معاینه عصبی اندام تحتانی برای راه رفتن، قدرت عضلانی، حس رفلکس ها
• بررسی مقعد به منظورقدرت باز و بسته شدن مقعد
• معاینه ستون مهره ها

اگر بچه فقط شب ادراری داشته باشد، یافته غیر طبیعی در معاینه ، یافت نمی گردد و همینطور اگرمبتلا به اختلالات ادراری یا مثانه پرکارباشد، لزوما” یافته بالینی نباید وجود داشته باشد. یافته های بالینی غیرطبیعی، دربیمارانی که مبتلا به عفونت مثانه، یبوست، مثانه فلج، انسداد مجرا و یا اختلال خواب انسدادی (OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA) هستند وجود خواهد داشت.

تشخیص بیماری شب ادراری در کودکان

چنانچه بیماری های زمینه ای که در بالا اشاره گردید، درمان شدند و شب ادراری در کودکان از بین نرفت، باید آنرا یک مشکل جداگانه به حساب آورد. مطالعات آزمایشگاهی که شامل موارد ذیل می باشند، می تواند کمک کننده باشد :

1. آزمایش ادرارساده که بسیار با ارزش است.
2. حتما” آزمایش ادرار با ادرار غلیظ انجام شودو
3. اگرآزمایش کامل ادرار، نشانه ای ازعفونت مثانه نشان دهد، سپس کشت ادرار باید توصیه شود.
4. نیازی به انجام آزمایشات خون نیست.
5. انجام مطالعات یورودینامیک (نوارمثانه)، برای تشخیص مثانه فلج، اختلالات ادراری و تنگی مجرا کمک کننده است.
6. سونوگرافی با مثانه پروخالی باید انجام شود.
7. گرفتن عکس مثانه با ماده حاجب (سیستویورتروگرافی)، اگرمثانه ضخیم (ترابکوله) باشد و پس ازتخلیه ادرار بیشتراز 50 سی سی ادرار در مثانه مانده باشد، قابل توجه خواهد بود و ممکن است که مثانه فلج یا عفونت ادراری در کار باشد.
8. MRI از ستون فقرات، اگر یافته غیرطبیعی عصبی در اندام تحتانی وجود داشته باشد، انجام شود بخصوص اگراختلالات ادراری پس از سه ماه درمان بهبود نیابد و یا در موقع راه رفتن مشکل وجود داشته باشد و یا نقصی در ستون فقرات وجود داشته باشد، باید MRI انجام شود.
9. دیدن مثانه (سیستوسکوپی) و گرفتن نوار مثانه، اگرتنگی مجرا و یا مثانه فلج وجود داشته باشد و نیز چنانچه اختلالات ادراری پس از سه ماه درمان بهبود نیابد.

بررسی و درمان شب ادراری در کودکان

اولین توجه و بررسی بر روی اصلاح رفتار و کمک کردن به بچه می باشد. تنها درمان موثر ثابت شده، زنگ اخبار، دسموپرسین و ایمی پرامین می باشد. شب ادراری یک بیماری است که درمان عمل جراحی ندارد. درمان معمولا” برای کودکان  کوچک تر از 6 یا 7 ساله، توصیه نمی شود.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی متخصص اورولوژی در تهران