بزرگی خوش خیم پروستات چیست؟

شایع‌ترین غده‌ای که در مردان دچار بزرگی و سرطان می‌شود غده پروستات است. بر حسب اینکه بزرگی خوش خیم پروستات چقدر باشد و چه میزانی روی مجرا فشار بیاورد، علائم بیمار متفاوت است.

با انجام آزمایش PSA که سالیانه مردان برای تشخیص سرطان پروستات انجام می‌دهند 38000 سرطان در مراحل اولیه در آمریکا تشخیص داده می‌شود، که خوشبختانه با اطلاع رسانی در ایران اکثریت مردان بالای 50 سال با انجام این آزمایش از وجود یا عدم وجود سرطان پروستات آگاه می شوند.

پروستات خوش خیم (هیپرپلازی) غده‌ای است که قسمت اعظم بخش خلفی پیشابراه را در برمی‌گیرد و این غده زیر مثانه قرار گرفته است.

این غده توسط پرده‌ای ضخیم به نام فاسیای دنون ویلر از رکتوم (روده) جدا می‌گردد. دو عضله به نام عضلات لواتور آنی در دو طرف این غده قرار دارند. خونرسانی پروستات به وسیله شاخه‌ای از شریان ایلیاک داخلی که در لگن وجود دارد صورت می‌گیرد. درناژ وریدی از طریق ورید دورسال به ورید ایلیاک داخلی بوده و عصب دهی آن از شبکه عصبی لگنی است.

تقسیم بندی پروستات خوش خیم

پروستات به سه ناحیه مجزا تقسیم می‌شود: هر قسمت از پروستات به یک بیماری مبتلا می‌شود. وزن طبیعی پروستات 20 گرم می‌باشد. علت مشکلات ادراری انسدادی و تحریکی مثانه ناشی از قرار گرفتن در زیر مثانه است که با بزرگ شدن روی پیشابراه خلفی فشار وارد شده و باعث انسداد مجرای خلفی می‌گردد، در نتیجه مثانه موقع انقباض برای خروج ادرار در مسیر خود با انسداد مواجه می‌گردد .مشکلاتی که برای فرد به وجود می آید به شرح زیر است:

• کاهش فشار ادرار
• ادرار قطره قطره
• احساس عدم تخلیه کامل ادرار
• زور زدن برای خروج ادرار
• قطع و وصل و تکرر ادرار

بر حسب اینکه بزرگی خوش خیم پروستات چقدر باشد و چه میزانی روی مجرا فشار بیاورد، علائم بیمار ممکن است خفیف، متوسط و یا شدید باشد. در این صورت بر حسب کم و یا شدید بودن علائم، بیمار باید برای درمان خوراکی و یا جراحی به دکتر مراجعه کند.

در مواقعی که علائم بیمار در بزرگی خوش خیم پروستات بسیار شدید می‌باشد، مثلا تکرر ادرار هر دو ساعت 3 تا 4 بار، شب ادراری بیش از یک بار، کاهش فشار ادرار بسیار کاهش یافته باشد و یا عدم تخلیه کامل صورت نگرفته باشد و سوزش ادرار شدید همراه با زور زدن طولانی مدت برای تخلیه ادرار داشته باشد، بیمار باید جراحی شود.

جراحی متداول که هم اکنون در دنیا به میزان 97-95 درصد صورت می‌گیرد، به روش رزکسیون پروستات (TUR-P) می‌باشد در این روش با جریان الکتریسیته با وسیله‌ای که از راه مجرا در روی پروستات قرار می‌گیرد، پروستات قطعه قطعه خارج می‌گردد.

بنابراین توجه کنید که از هر 100 نفر 3 تا 5 نفر عمل جراحی باز می‌شوند. عمل رزکسیون پروستات عملی بسیار سخت بوده و باید در دست جراحان با تجربه انجام گیرد، شرط اصلی این عمل این است که پروستات کاملا خارج شود زیرا اگر کاملا خارج نشود، مجددا به علت عود، غده چند ماه بعد بیمار دچار علائم قبل از عمل می‌گردد.

عمل جراحی ممنوع!

سه علتی که باعث می شود که تمام بیماران پروستات خوش خیم با روش رزکسیون پروستات (TUR-P)تحت عمل جراحی قرار نگیرند شامل موارد زیر است:

1- اگر همراه با بزرگی خوش خیم پروستات سنگ مثانه وجود داشته باشد. در اینصورت به علت وجود سنگ باید عمل جراحی باز انجام شود.

2- اگر همراه با بزرگی خوش خیم پروستات ، تومور مثانه هم وجود داشته باشد.

3- اگر بیمار قادر نباشد روی تخت ژینکولوژی به علت آرتروز زانوها قرار گیرد.

4- در مواقعی که بزرگی خوش خیم پروستات بیش از 100 تا 80 گرم باشد، بنابراین عمل جراحی باز انجام میگیرد.

منشاء سرطان پروستات از ناحیه محیطی و بزرگی خوش خیم پروستات از منطقه ترانزیشنال می‌باشد. الزاما وجود علائم انسدادی ادراری و یا تحریکی مثانه (سوزش و تکرر ادرار) به معنی هیپرپلازی خوش خیم پروستات و یا بزرگی آن نمی‌باشد. ممکن است فردی دچار عفونت و یا التهاب پروستات شود و دقیقا دارای علائم ذکر شده باشد.

لذا جراح باید متوجه این نکته باشد و بیمار مورد نظر جراحی نشود. معمولا بزرگی خوش خیم پروستات به ندرت ممکن است زیر 40 سال به وجود آید و علائم به قدری شدید باشد که نیاز به عمل جراحی پیدا کند. التهاب یا عفونت پروستات در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد که با تشخیص جراح حاذق چنانچه درمان دارویی صورت گیرد علائم بهبود می‌یابد. معمولا افرادی که باید مورد عمل جراحی پروستات قرار گیرند بالای 45-40 ساله می‌باشند و علائم ذکر شده را به مدت طولانی داشته‌اند. اگرچه قابل ذکر است که بیماری بزرگی خوش خیم پروستات معمولا مخصوص مردان بالای 50 سال است ولی ندرتا ممکن است در بیماران 45-40 ساله عمل جراحی به علت شدت علائم انجام گیرد.

محبوب‌ترین عمل جراحی پروستات

همانطور که ذکر شد محبوب‌ترین عمل جراحی پروستات خوش خیم در دنیا روش رزکسیون پروستات (TUR-P) می‌باشد، اگرچه در ایران بعضی از جراحان از انجام این عمل خودداری می‌کنند و علاقه زیادی به عمل باز دارند، در عمل باز، مثانه باز می‌شود که در این صورت سوند فولی پیشابراه حداقل به مدت یک هفته در مجرا باید باقی بماند، لوله داخل مثانه و اطراف مثانه معمولا سه روز بعد خارج می گردد و معمولا بیمار یک هفته در بیمارستان بستری خواهد بود. در عمل جراحی رزکسیون پروستات (TUR-P)  بعد از خارج کردن پروستات سوند حداکثر به مدت دو روز در پیشابراه (مجرا) گذاشته می‌شود و روز دوم خارج و بیمار مرخص می‌گردد.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران