آیا سرطان پروستات کشنده است؟

 با افزایش سن، وزن پروستات افزایش می یابد و این بزرگی منجر به بزرگی خوشخیم پروستات یا سرطان پروستات می شود. در نتیجه احتمال بروز سرطان پروستات با افزایش سن بیشتر می شود.

علائم سرطان پروستات

برخی انواع کنسر پروستات، غیر تهاجمی هستند و به همین دلیل امکان دارد فرد هیچ گونه علامتی را تجربه نکند. با این حال، سرطان پیشرفته پروستات اغلب علائمی را ایجاد می کند.

در صورت ابتلا به هر کدام از علائم یا نشانه های زیر، نباید در تماس با پزشک درنگ کرد. برخی علائم سرطان پروستات می توانند توسط بیماری های دیگری به وجود آیند به همین دلیل فرد به معاینه نیاز خواهد داشت. علائم سرطان در پروستات مردان می توانند شامل مشکلات ادراری، مشکلات جنسی، درد و بی حسی شوند.

مشکلات ادراری

مشکل ادراری یک علامت رایج از سرطان پروستات است. زیرا پروستات در پایین مثانه قرار داشته و میزراه را احاطه می کند. به دلیل همین، در صورتی که یک تومور بر روی آن به وجود آید می تواند بر روی مثانه یا میزراه فشار آورده و سبب ایجاد مشکلاتی شود. مشکلات ادراری می توانند شامل موارد زیر شوند:

• نیاز مکرر به دفع ادرار
• جریان ادرار آهسته تر از معمول
• خونریزی در هنگام دفع ادرار (هماچوری)

مشکلات جنسی

اختلال نعوظ می تواند یک علامت سرطان پروستات باشد. این اختلال که ناتوانی جنسی نیز نامیده می شود توانایی نعوظ و حفظ آن را از فرد می گیرد. وجود خون در مایع منی پس از انزال نیز می تواند یک علامت این سرطان باشد.

درد و بی حسی

سرطان متاستازیک یا منتشر شده، سرطانی است که از محل اولیه خود به دیگر نواحی بدن منتشر شده است. هنگامی که سرطان پروستات متاستاز می کند اغلب به استخوان ها منتشر می شود. این وضعیت می تواند در نواحی زیر سبب ایجاد درد شود:

• ناحیه لگن
• کمر
• قفسه سینه

در صورتی که سرطان به طناب نخاعی انتشار یابد، ممکن است فرد حس خود را در پاها و مثانه از دست دهد. برخی مردان می توانند بدون داشتن هر گونه علامت سال ها به سرطان پروستات مبتلا باشند.

علائم خطرناک سرطان پروستات

در حالی که هر کدام از علائم بالا می توانند به عنوان اولین نشانه ابتلا به سرطان پروستات باشند، احتمال اینکه علائم ادراری نسبت به دیگر علائم زودتر پدیدار شوند بیشتر است.

در نظر داشتن این نکته ضروری است که اغلب این علائم می توانند توسط بیماری هایی ایجاد شوند که سرطان نمی باشند. این بیماری ها شامل بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) و پروستاتیت (التهاب پروستات) می شوند. بنابراین در حالی که پایش هر گونه علامت ضروری می باشد، باید در نظر داشت که احتمال زیادی وجود دارد که این علائم در اثر سرطان به وجود نیامده باشند.

با این وجود، هیچ کدام از این بیماری ها سبب پیدایش خون در ادرار نمی شوند. در صورتی که به این علامت دچار هستید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

دلایل سرطان پروستات

تحقیقات وسیعی در دنیا در حال انجام است که ثابت کند علت اصلی سرطانی شدن پروستات ژنیتیکی است و تا حدودی در این زمینه به سرنخ هایی رسیده اند و آنچه امروزه به دلایل شناخته شده ای اعتقاد وجود دارد موارد زیر می باشد:

☑️ چاقی یا سندرمم متابولیک یا سندرم x

☑️ بی حرکتی و ورزش نکردن

☑️ مصرف بیش از حد لبنیات لبنیات

☑️ مصرف بیش از حد مواد پروتئینی

☑️ عمل جنسی بیش از حد

☑️ سابقه فامیلی سرطان در خانواده ابتلای پدر یا برادر و یا فامیل درجه 2

☑️ کهولت سن

انواع سرطان پروستات 

سرطان پروستات خوش خیم

با افزایش سن ،غده پروستات شروع به بزرگ شدن می کند که به آن هیپر پلازی خوش خیم پروستات یا bph می گویند و باعث تغییرات بدخیمی در سلولهای غده پروستات می شود که به آن سرطان پروستات گفته می شود بنابراین هیچ گونه سرطان خوش خیم در پروستات وجود ندارد.

سرطان پروستات بدخیم

دو نوع سرطان بدخیم پروستات وجود دارد: سرطان بدخیم نوع اول اگر چه در آزمایش psa بسیار بالا می باشد و سرطان بیشتر غده پروستات را گرفتار کرده و سلول ها بسیار بدخیم هستند ولی هنوز سرطان محدود به پروستات است و از پروستات خارج نشده و با درمان جراحی یا رادیوتراپی طول عمر طبیعی خواهند داشت . نوع دوم سرطان بدخیم تر زمانی است که سرطان پیشرفته بوده و از غده پروستات خارج و غدد لنفاوی ، کبد ،ریه و استخوان ها را گرفتار می کند.

سرطان پروستات در جوانان

از نظر تئوری تمام مردان شانس ابتلا به سرطان پروستات را دارند شیوع سرطان با افزایش سن بیشتر می شود.

با افزایش سن ریسک و شانس سرطان پروستات بالا می رود . در افراد زیر 39 سال شانس ابتلا به سرطان پروستات 1 نفر در 10000 نفر می باشد. در افراد بین 40-59 سال 1 نفر در 100 نفر و در سنین 40-79 سال 1 نفر در 8 نفر می باشد.

هر 10 سال بعد از 40 سالگی شانس سرطان پروستات دو برابر می شود. شانس ابتلا به سرطان در 50 سالگی 10 درصد می باشد و در 80 سالگی شانس ابتلا 40 درصد است.
در افرادی که سابقه فامیلی سرطان دارند شانس ابتلا 5 برابر می شود.

احتمال مرگ در سرطان پروستات

اگر سرطان پروستات در مراحل اولیه که سرطان محدود به پروستات می باشد تشخصی داده شود کشنده نیست و با درمان جراحی یا رادیوتراپی طول عمر 95 درصد یا طول عمر طبیعی خواهند داشت ولی در مراحل دیررس که سرطان از پروستات خارج شده و غدد لنفاوی ، استخوان ها، کبد، ریه را گرفتار کرده باشد، طول عمر با درمان هورمون تراپی 2 سال می باشد.

تشخیص سرطان پروستات

غربالگری سرطان پروستات اغلب به ترجیحات شخصی فرد بستگی دارد. این وضعیت بر طبق گفته مراکز پیشگیری و کنترل بیماری ها (CDC) عمدتا به این دلیل است که اغلب سرطان های پروستات به آرامی رشد کرده و هیچ مشکلی برای سلامتی فرد ایجاد نمی کنند. علاوه بر آن، دلیل چنین موردی این است که نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) که می توانند بخشی از غربالگری باشند ممکن است به تشخیص نادرست سرطان منجر شوند. به همین دو علت غربالگری می تواند سبب نگرانی بی مورد و درمان غیر ضروری شود.

غربالگری سرطان پروستات

جامعه سرطان همگام با افزایش سن مردان توصیه هایی در ارتباط با غربالگری برای آن ها دارد. این جامعه توصیه می کند که در حین یک معاینه سالانه، پزشکان با مردان در سنین مشخص درباره مزایا و معایب غربالگری سرطان پروستات صحبت کنند. این گفتگوها برای سنین زیر توصیه شده اند:

40 سالگی: برای مردانی توصیه می شود که در معرض خطر بالا قرار دارند. از جمله این موارد می توان به افرادی اشاره کرد که بیش از یک نفر از خویشاوندان درجه یک (پدر، برادر یا پسر) آن ها در سنی کمتر از 65 سال به سرطان پروستات مبتلا شده است.

45 سالگی: برای مردانی توصیه می شود که در معرض خطر بالا قرار دارند. از جمله این موارد می توان به مردان آفریقایی – آمریکایی و آن هایی اشاره کرد که یکی از خویشاوندان درجه یک آن ها در سنی کمتر از 65 سال مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شده است.

50 سالگی: برای مردانی توصیه می شود که در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان پروستات بوده و انتظار می رود حداقل 10 سال دیگر به زندگی ادامه دهند.

ابزار های تشخیص

در صورتی که فرد و پزشک او بر مناسب بودن انجام غربالگری سرطان پروستات تصمیم گیرند، احتمالا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام داده و در ارتباط با سابقه سلامتی بیمار با او گفتگو می کند. علاوه بر آن، پزشکان یک یا دو آزمایش نیز برای بیمار انجام می دهند که می توانند شامل موارد زیر باشند:

معاینه دیجیتالی مقعدی (DRE): در این معاینه، پزشک یک انگشت خود را که با دستکش پوشانده شده است به درون مقعد بیمار وارد کرده و پروستات او را معاینه می کند.

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، سطح PSA را تشخیص می دهد. PSA پروتئینی است که به وسیله پروستات تولید می شود.

مطلب مرتبط: تشخیص سرطان پروستات با psa

بیوپسی (نمونه برداری) پروستات: پزشک می تواند جهت کمک به تایید تشخیص سرطان پروستات انجام یک بیوپسی را درخواست دهد. برای انجام یک بیوپسی، پزشک یا فرد متخصص قسمت کوچکی از غده پروستات را جهت آزمایش کردن برمی دارد.

دیگر آزمایش ها: همچنین، پزشک می تواند انجام یک آزمایش تصویر برداری مغناطیسی (MRI)، اسکن استخوان یا یک اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) را درخواست دهد.

آزمایش PSA

آزمایش PSA خون مقدار آنتی ژن اختصاصی پروستات موجود در خون فرد را بررسی می کند. بالا بودن سطح آن می تواند بیانگر ابتلای او به سرطان پروستات باشد. با این حال، دلایل زیادی برای وجود مقدار زیاد PSA در خون وجود دارد به همین ترتیب نتایج آزمایش می توانند به یک تشخیص نادرست و درمان غیر ضروری منجر شوند.

بنابراین، انجمن اورولوژی، دیگر همچون گذشته انجام آزمایش PSA را برای غربالگری سرطان پروستات پیشنهاد نمی کنند. با این حال، آزمایش PSA هنوز برای موارد مشخصی مانند مردان در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پروستات مناسب می باشد. همچنین، در صورتیکه تشخیص سرطان پروستات در فرد قبلا داده شده باشد، این آزمایش برای تعیین سطح یا مرحله سرطان پروستات می تواند کمک کننده باشد.

نمره گلیسون

در صورتی که فرد بیوپسی پروستات انجام داده باشد، یک نمره گلیسون دریافت خواهد کرد. پاتولوژیست ها (متخصصان آسیب شناسی) از این نمره برای طبقه بندی درجه سلول های سرطان پروستات استفاده می کنند. این درجه به معنای میزان شباهت سلول های غیر عادی به سرطان و میزان تهاجمی بودن رشد آن ها می باشد.

نمره گلیسون کمتر از 6 به این معناست که سلول ها علائم سرطان را بروز نداده و به همین دلیل خطر کم می باشد. در صورتیکه نمره گلیسون 7 یا بالاتر باشد، پزشک جهت ارزیابی سلول ها، نمره فرد و سطح PSA او را بررسی خواهد کرد.

برای مثال، نمره گلیسون 7 به همراه سطح PSA بین 10 تا 20 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/mL) به این معناست که سلول های سرطانی شناسایی شده اند اما سرطان احتمالا تهاجمی نبوده و سلول هایی با سرعت رشد آهسته دارد. نمره گلیسون 8 یا بالاتر به همراه سطح PSA بالاتر از 20 نانوگرم بر میلی لیتر نشان دهنده توموری پیشرفته تر می باشد.

درمان سرطان پروستات

گزینه های درمانی سرطان پروستات به عوامل مختلفی بستگی دارند که از جمله آن ها می توان به سرعت رشد سرطان، میزان انتشار آن، سلامت عمومی فرد و مزایا یا عوارض جانبی روش درمانی اشاره کرد.

امکان دارد به درمان فوری نیازی نباشد.

در مردان مبتلا به سرطان کم خطر پروستات، ممکن است به درمان فوری نیاز نباشد. ممکن است برخی مردان هرگز به درمان نیاز نداشته باشند. در عوض، گاهی اوقات پزشکان مراقبت فعال را پیشنهاد می کنند.

در مراقبت فعال، آزمایشات خونی معمول و برنامه ریزی شده، معاینات مقعدی و احتمالا نمونه برداری ها می توانند برای پایش پیشرفت سرطان انجام شوند. در صورتی که آزمایش ها بیانگر پیشرفت سرطان باشند، فرد می تواند یک روش درمان سرطان پروستات را مانند جراحی یا پرتو درمانی انتخاب کند.

مراقبت فعال می تواند یک گزینه درمانی برای سرطانی باشد که علامتی را ایجاد نکرده، انتظار می رود که بسیار آهسته رشد کرده و به یک ناحیه کوچک از پروستات محدود می باشد. همچنین، انجام مراقبت فعال می تواند برای افرادی در نظر گرفته شود که بیماری جدی دیگری دارند و یا در سنینی قرار دارند که درمان سرطان پروستات برای آنها دشوار است.

جراحی برداشت پروستات

جراحی سرطان پروستات شامل برداشتن غده پروستات (پروستاتکتومی رادیکال)، برخی بافت های اطراف آن و تعدادی از گره های لنفی می شود. پروستاتکتومی رادیکال می تواند به چندین روش انجام شود:

استفاده از ربات برای کمک در جراحی: در طول جراحی با کمک ربات، ابزارها به یک وسیله مکانیکی (ربات) متصل شده و از طریق چند برش کوچک به درون شکم وارد می شوند. جراح پشت یک کنسول (دستگاه هدایت کننده) نشسته و با استفاده از کنترل های دستی ربات را در حرکت دادن ابزار ها هدایت می کند. پروستاتکتومی رباتیک می تواند جراح را قادر سازد تا به وسیله ابزارهای جراحی نسبت به جراحی کم تهاجم سنتی حرکات دقیق تری را انجام دهد.

ایجاد یک برش بر روی شکم: در حین جراحی رتروپوبیک، غده پروستات از طریق برشی در ناحیه پایینی شکم از بدن خارج می شود.

در ارتباط با مناسب ترین روش جراحی برای خود، با پزشکتان صحبت کنید. پروستاتکتومی رادیکال خطر بی اختیاری ادرار و اختلال نعوظ را به همراه دارد. از پزشک خود بخواهید خطراتی را برای شما توضیح دهد که ممکن است بسته به شرایط، نوع فرایند جراحی، سن، گروه خونی و سلامت عمومی خود با آن ها مواجه شوید.

پرتو درمانی

پرتو درمانی جهت از بین بردن سلول های سرطانی از انرژی پر قدرت استفاده می کند. پرتو درمانی سرطان پروستات می تواند به دو روش انجام شود:

پرتو هایی که از خارج از بدن تابیده می شوند (جریان پرتویی خارجی): در حین پرتو درمانی به وسیله جریان پرتویی خارجی، فرد بر روی یک تخت دراز کشیده و یک دستگاه اطراف بدن او می چرخد. این دستگاه جریان های انرژی پر قدرت را مانند پروتون ها و اشعه های ایکس به سرطان پروستات فرد وارد می کند. فرد معمولا 5 بار در هفته به مدت چندین هفته تحت جریان های پرتویی خارجی قرار می گیرد.

پرتو هایی که در درون بدن قرار داده می شوند (براکی تراپی): براکی تراپی شامل قرار دادن تعداد زیادی دانه های پرتو زا در بافت پروستات می شود که هر کدام از این دانه ها به بزرگی یک دانه برنج هستند. دانه های پرتو زا میزان کمی تشعشعات را در یک بازه زمانی طولانی مدت آزاد می کنند. پزشک با استفاده از یک نیدل (سوزن) به همراه هدایت تصاویر سونوگرافی دانه های پرتو زا را در پروستات بیمار قرار می دهد. دانه های کاشته شده در نهایت به پرتوزایی خود پایان داده و نیازی به برداشتن آن ها وجود ندارد.

عوارض جانبی پرتو درمانی می توانند علاوه بر علائم مقعدی مانند مدفوع سست یا درد در هنگام دفع مدفوع شامل ادرار دردناک، مکرر یا فوری نیز شوند. همچنین، امکان دارد اختلال نعوظ نیز بروز پیدا کند.

هورمون درمانی

هورمون درمانی، روشی درمانی برای پایان دادن به تولید هورمون مردانه تستوسترون توسط بدن می باشد. سلول های سرطان پروستات برای رشد خود به تستوسترون وابسته هستند. قطع کردن عرضه تستوسترون می تواند سبب مرگ یا رشد آهسته تر سلول های سرطانی شود. گزینه های هورمون درمانی شامل موارد زیر می شوند:

دارو هایی که به تولید تستوسترون توسط بدن پایان می دهند: داروهای شناخته شده به نام آگونیست ها از رسیدن پیام های مبنی بر تولید تستوسترون به بیضه ها جلوگیری می کنند. دارو هایی که معمولا در این نوع هورمون درمانی استفاده می شوند شامل لوپرولید (لوپرون، الیگارد)، گوزرلین (زولادکس)، تریپتورلین (ترلسار) و هیسترلین (وانتاس) می شوند. گاهی اوقات دیگر داروها شامل کتوکونازول و آبیراترون (زایتیگا) می شوند.

دارو هایی که از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی جلوگیری می کنند: دارو هایی که به ضد آندروژن شناخته می شوند از رسیدن تستوسترون به سلول های سرطانی جلوگیری می کنند. نمونه های این داروها شامل بیکالوتامید (کاسودکس)، نیلوتامید (نیلاندرون) و فلوتامید می شوند. داروی انزالوتامید (اکستاندی) می تواند یک گزینه برای هورمون درمانی هایی باشد که دیگر همچون گذشته موثر نمی باشند.

جراحی برداشت بیضه ها (ارکیکتومی): برداشتن بیضه ها سبب کاهش سطح تستوسترون در بدن می شود.

هورمون درمانی در مردان مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات با هدف کوچک کردن سرطان و کاهش سرعت رشد تومورها انجام می شود. در مردان مبتلا به سطح اولیه سرطان، هورمون درمانی می تواند با هدف کوچک کردن تومور ها قبل از پرتو درمانی انجام شود. این کار می تواند احتمال موفقیت پرتو درمانی را افزایش دهد.

عوارض جانبی هورمون درمانی می توانند شامل اختلال نعوظ، گر گرفتگی، از دست دادن توده استخوانی، کاهش میل جنسی و افزایش وزن شوند.

انجماد بافت پروستات

کرایوسرجری یا همان کرایو ابلیشن شامل انجماد بافت جهت از بین بردن سلول های سرطانی می شود. در حین کرایوسرجری سرطان پروستات، نیدل های کوچکی با استفاده از هدایت تصاویر سونوگرافی به درون پروستات وارد می شوند. گازی بسیار سرد درون نیدل ها قرار داده می شود که سبب انجماد بافت های اطراف می گردد. سپس گازی ثانویه برای گرم کردن دوباره بافت درون نیدل ها قرار داده می شود. چرخه های انجماد و گرم کردن سبب از بین رفتن سلول های سرطانی و مقداری از بافت سالم اطراف آن ها می شود.

تلاش های اولیه برای استفاده از کرایوسرجری جهت درمان سرطان پروستات منجر به مقادیر بالایی از مشکلات و بروز عوارض جانبی غیر قابل قبولی شد. با این حال، تکنولوژی های جدید تر میزان عوارض را کاهش داده، کنترل سرطان را افزایش داده و تحمل این فرایند را آسان تر کرده اند. کرایوسرجری بیشتر به عنوان درمانی نجات بخش برای مردانی استفاده می شود که پرتو درمانی کمکی به آن ها نکرده است.

شیمی درمانی

شیمی درمانی جهت از بین بردن سلول هایی از جمله سلول های سرطانی که به سرعت در حال پیشرفت هستند از دارو ها استفاده می کند. دارو های شیمی درمانی می توانند از طریق یک ورید در بازو، به صورت خوراکی یا به هر دو روش به بیمار داده شوند. شیمی درمانی می تواند گزینه ای درمانی برای مردانی باشد که سرطان از پروستات آن ها به نقاط دوری از بدن انتشار یافته است. همچنین، شیمی درمانی می تواند یک گزینه برای سرطان هایی باشد که به هورمون درمانی پاسخ نمی دهند.

درمان سرطان پروستات بطور متداول در دنیا به دو روش جراحی و رادیوتراپی (براکی تراپی و اشعه درمانی) صورت می گیرد. طول عمر با این 2 روش درمانی با درجه بسیار کم، طول عمر طبیعی می باشد. عمل جراحی در افراد مبتلا به سرطان پروستات در صورتی که سن آنها بیشتر از 75 سال باشد، نباید صورت گیرد و روش دیگری را باید برای آنها انتخاب کرد.

پیشگیری از سرطان پروستات بدخیم

سرطان پروستات عوامل خطر مشخصی مانند سن دارد که قابل کنترل نیستند. اما با این حال، دیگر عوامل خطر را می توان کنترل کرد. برای مثال، از آنجایی که تحقیقات نشان داده اند مصرف سیگار خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد، ترک سیگار می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. علاوه بر آن، رژیم غذایی و ورزش کردن نیز عوامل مهمی هستند که می توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را تحت تاثیر قرار دهند.

رژیم غذایی

یک مطالعه در سال 2005 نقش رژیم غذایی را در سرطان پروستات بررسی کرد. شواهد بدست آمده از این مطالعات بیان داشتند که برخی مواد غذایی می توانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کنند. از جمله این مواد غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گوجه
• سبزیجات خانواده کلم مانند بروکلی، کلم بروکسل و کلم پیچ
• ماهی
• سویا
• روغن های حاوی اسید های چرب امگا 3 مانند روغن زیتون

این شواهد همچنین بیان داشتند که برخی مواد غذایی می توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند. از جمله این مواد غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شیر و محصولات لبنی
• چربی های اشباع مانند مواردی که در محصولات حیوانی یافت می شود.
• گوشت قرمز
• گوشت کبابی

ورزش کردن

طبق مطالعه ای که در سال 2006 بر روی 29000 مرد انجام شد، ورزش کردن می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پیشرفته پروستات و همچنین مرگ سرطان پروستات کمک کند.

ورزش کردن همچنین می تواند به کاهش وزن، که یک مورد کلیدی است نیز کمک کند. چنین گفته ای به این دلیل است که تحقیقات نشان داده اند چاقی یک عامل خطر برای ابتلا به سرطان پروستات می باشد. با موافقت پزشک خود، 30 دقیقه ورزش کردن را در اغلب روز های هفته هدف خود قرار دهید.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران