عوامل ایجاد کننده اختلال نعوظ

اختلال نعوظ یک مشکل بهداشت جهانی است، که سلامتی و کیفیت جنسی فرد را به مخاطره می­اندازد. بیماری های عروقی، اختلالات روانی و هورمونی و استعمال دخانیات شایع­ترین علل اختلال نعوظ هستند.

عوامل ایجاد کننده اختلال نعوظ

در ادامه همه ی عوامل ایجاد اختلال نعوظ آمده است.

بیماری­های عروقی

عوامل شناخته شده اختلال جنسی شامل: نارسایی، تنگی شریان و اختلال در مکانیسم بسته شدن ورید (لیک وریدی) به هنگام نعوظ می­ باشد. تقریباً تمام بیمارانی که سابقه سکته قلبی، فشار خون، بیماری عروقی محیطی دارند، افزایش ریسک اختلال جنسی در آنها دیده می­ شود. بیش از نیمی از بیمارانی که دچار سکته قلبی شده ­اند و یا تحت عمل جراحی قلب باز قرار گرفته­ اند، اختلال جنسی را تجربه می ­کنند. کاهش اندکس فشار آلتی – برکیال ( PBI) می­تواند در آینده با انفارکتوس قلبی همراه باشد در بیماران مبتلا به PBI غیرطبیعی دیده شده که تا 12% دچار انفارکتوس قلبی می­ شوند.

80% بیماران مبتلا به بیماری عروقی محیطی و 10% بیماران مبتلا به فشار خون کنترل نشده از اختلال جنسی رنج می­برند. لازم به ذکر است که اختلال جنسی نشانه­ ای از بیماری نهفته قلبی- عروقی می­ باشد.

دیابت

دیابت نیز یک اختلال جسمی بوده که با اختلال در عملکرد طبیعی عروق و اعصاب در بیماران منجر به اختلال جنسی می­شود. طبق مطالعات، 14% بیمارانی که مبتلا به دیابت هستند معمولاً 4 تا 5 سال دیرتر متوجه بیماری خود می­شوند. دیابتیک­ های مقاوم به انسولین در مقایسه با افراد دیابتیک غیرمقاوم احتمال بیشتری برای دچار شدن به اختلال جنسی دارند.

در دیابتیک­ ها اختلال در فونکسیون آلت (اختلال نعوظ) قبل از رتینوپاتی(بیماری چشمی) یا نفروپاتی(بیماری کلیوی) به وجود می­ آید. بیماری­های عروقی، هیپر کلسترولمی و فشار خون در بیماران دیابتیک شانس اختلال نعوظ را افزایش می­دهد. سندروم متابولیک که با علائمی نظیر فشار خون بالا، هیپرلیپیدمی، چاقی مرکزی، عدم تحمل گلوکز مشخص می­گردد در ایجاد اختلال جنسی موثر می­ باشد. تمام بیماری­ های فوق با اختلال در عملکرد طبیعی اندوتلیال(جدار عروق) همراه ­اند و باعث اختلال جنسی می­ شوند.

علائم سیستم ادراری تحتانی( LUTS)

وجود علائم سیستم ادراری تحتانی و اختلال جنسی مشکلات شایعی در مردان مسن می­باشد که ارتباط این دو بیماری را در سنین بالا نشان می­دهد و در سن خاصی در جمعیت مسن اتفاق می ­افتد.

مطالعات MMAS (یک انجمن جنسی است) در هفت کشور، رابطه بین سن و شدت علائم ادراری تحتانی و اختلال جنسی را نشان می دهد. طبق این آنالیز هر 10 سال، درصد مردان مبتلا به علائم ادراری تحتانی متوسط (IPSS 8-10) یا شدید (IPSS>19)و  اختلال نعوظ در آنها افزایش می­یابد. سن، چاقی و علائم سیستم ادراری تحتانی ارتباط نزدیکی با اختلال جنسی دارند. مطالعات انجام شده در انگلیس نشان می­دهد که نعوظ و حجم مایع انزال با افزایش سن کاهش می­ یابد. مردان در 40 سالگی 9% در 70 سالگی 79% و در 80 سالگی 86% دچار کاهش رژیدیتی(سفتی) نعوظ می­ شوند. قبلاً توضیح داده شد که علائم ادراری تحتانی و اختلال جنسی با هم مرتبط هستند، در صورتی که ارتباط بین اختلال جنسی و میزان جریان ادرار (Flow Rate) مشاهده نشده است.

اختلالات روانی

در عین حال که مشکلات جسمانی عامل اختلال جنسی است، اختلالات روانی نیز در آن تأثیر گذار است. اختلالات روانی در اختلال نعوظ نقش مهمی دارد. چهار دهه پیش اکثر پزشکان معتقد بودند که اختلال نعوظ در نتیجه اختلالات روانی در مردان به وجود می­ آید. اکنون تصور می­شود، بیشتر مردان مبتلا به اختلال نعوظ، دارای مشکلات جسمی می­ باشند. در حالی که عملکردهای روانشناختی و روانپزشکی در نعوظ تاثیر دارند، باید توجه داشت که بسیاری از مردان هر دو مشکل روانی و اورگانیک را توأمان دارند. بیمارانی که دچار اختلال نعوظ همراه با علائم افسردگی هستند پس از درمان اختلال نعوظ، افسردگی آنها بهبود می­ یابد. بی حوصلگی و کاهش شادی (Mood) و روابط زناشویی ضعیف، تاثیر منفی بر عملکرد نعوظ دارند.

اختلالات هورمونی

همان طور که اشاره شد دیابت شایع ترین اختلال هورمونی بوده که موجب اختلال جنسی می­شود. تعدادی از هورمون­ها وجود دارند که فونکسیون(عمل) نعوظ را تحت تاثیر قرار می­دهند. تستوسترون(هورمون جنسی) که در ایجاد میل جنسی نقش دارد، در نعوظ­ های شبانه نیز دخالت دارد. اگرچه نقش نهایی در ایجاد اختلال جنسی هنوز به طور قطعی مشخص نشده است. مطالعات گسترده اخیر نشان می­دهد وقتی که بیماری هیپوگونادیسم(کم کاری بیضه‌ها) وجود داشته باشد با تزریق تستوسترون، پاسخ جنسی فرد با مصرف سیلدنافیل(ویاگرا) سیترات بهتر خواهد شد.

هیپرپرولاکتنیمی، هیپووهیپر تیروئیدیسم (کم کاری و پرکاری تیروئید) و اختلال آدرنال، باعث کاهش تستوسترون می­شود و همین طور باعث اختلال نسبت تستوسترون به استرادیول گردیده و میل جنسی را کاهش می­ دهد.

 استعمال دخانیات

مطالعه اخیر ارتباط استعمال دخانیات و اختلال جنسی را نشان داده، براساس این مطالعه افراد سیگاری 5/1 برابر بیشتر شانس ابتلا به اختلال نعوظ نسبت به افراد غیرسیگاری را دارند. فقط پی­گیری مداوم می ­تواند نشان دهد که سیگاری­ها در ریسک افزایش ابتلا به اختلال نعوظ هستند یا نه؟ مطالعات در این زمینه زیاد نیست و رابطه استعمال دخانیات و اختلال نعوظ هنوز مورد بحث است. مکانیسم ­های موجود بین سیگار کشیدن و اختلال نعوظ ناشناخته است. در یک مطالعه صورت گرفته، نشان داده، که استعمال دخانیات به طور قابل توجهی باعث افزایش اختلال نعوظ در مردان بدون وجود بیماری عروقی می­ گردد. در یک مطالعه پی­گیری شونده 5 ساله گزارش شده از TAMUS(محقق)، شیوع اختلال نعوظ در افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیرسیگاری را نشان داده است.

در یک مطالعه 5 ساله دیگر محققین عواقب سه رخداد به هم پیوسته، سیگار، بیماری عروقی و اختلال نعوظ را بررسی کردند. به طور مشخص محققین به دنبال این پاسخ هستند که آیا سیگار مستقل از بیماری عروقی باعث افزایش اختلال جنسی می­شود یا مسئله به صورت علت و معلول است. به طوری که سیگار باعث بیماری عروقی و بیماری عروقی باعث اختلال نعوظ می­شود.

مکانیسم­هایی که چگونه سیگار باعث اختلال جنسیمی­شود، شناخته شده نیست. احتمال دارد چند مکانیسم بیولوژیک(همگانی) وجود داشته باشد، ولی مشاهدات اپیدمیولوژیک در سطح جمعیت وجود ندارد. دخانیات و اختلال نعوظ ممکن است، از طریق وقوع بیماری عروقی اتفاق افتد، استعمال دخانیات باعث بیماری عروقی و بیماری عروقی ممکن است موجب اختلال نعوظ شود و نیز ممکن است از طریق وقوع آترواسکلروز(ته نشست چربی در عروق) باعث اختلال نعوظ گردد. اتیولوژی(علت) و اسکلوژنیک(عروقی) شایع ترین علت اختلال نعوظ می­ باشد و ریسک اختلال نعوظ در صورت همراه بودن بیماری­های زمینه­ ای عروقی زیادتر می ­شود. اختلال نعوظ واسکلوژنیک در اکثر موارد اتفاق می­ افتد و با اختلال در شل شدن عضله صاف کورپورا(بافت آلت) باعث اختلال نعوظ می­شود.

نعوظ­ های شبانه غیرطبیعی و کاهش رژیدیتی(سفتی) در سیگاری­ها به طور چشم­گیر دیده می­شود. این موارد با قطع سیگار بهبود می­یابد و با اینکه اختلال نعوظ در سیگاری­ ها اساساً یک اتیولوژی اورگانیک است، تطابق دارد. آترواسکلروز نقش مهمی در اختلال نعوظ در سیگاری­­ ها دارد.

به دنبال استعمال دخانیات گردش خون شریانی آلت کاهش می­یابد و استعمال دخانیات طولانی مدت موجب ضایعه بافت کورپورا گردیده و در نتیجه فرد مستعد به ضایعات آترواسکلروز شریان کاورنوز(آلت) می­گردد.

آترواسکلروز(تنگی) کرونر در افراد مبتلا به اختلال نعوظ از نوع واسکولار بسیار شدید است. استعمال دخانیات با ایجاد اختلال در فعالیت نیتریک اوکساید (NO) باعث اختلال جنسی می­ گردد. نیتریک اوکساید نقش حیاتی در جلوگیری از ایجاد آترواسکلروز دارد. در مدل­های حیوانی در خرگوش استعمال سیگار به صورت پاسیو منجر به فشار خون و کاهش سنتز نیتریک اوکساید می­شود. بنابراین اختلال در فعالیت نیتریک اوکساید ممکن است نقش مهمی در پاتوژنز اختلال نعوظ و بیماری عروقی داشته باشد.

در افراد مبتلا به ED با منشاء عروقی، وجود اختلال نعوظ ممکن است یکنشانه بالقوه در مشخص کردن بیماری عروقی در فرد باشد، لذا می­توان بیماری عروقی نهفته را غربالگری کرد. در افراد سیگاری چنانچه بیماری عروقی دیده نشود، ریسک ابتلاء به اختلال نعوظ را ندارد. این یافته نشان می­دهد که استعمال دخانیات، از طریق بیماری عروقی باعث اختلال نعوظ می­شود و لذا این اختلال باید به عنوان تظاهر کلینیکی بیماری عروق سیستمیک مدنظر قرار گیرد.

برای پرسش و پاسخ از دکتر روی لینک پرسش از دکتر کلیک کنید.

دکتر هوشنگ قوامی جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری و ناباروری و ناتوانی جنسی مردان در تهران